Codziennie zadajemy sobie pytanie, w co się ubrać, ale rzadko zastanawiamy się nad tym, skąd pochodzą nasze ubrania, dlaczego tyle kosztują i czy faktycznie są nam potrzebne. Niemal każdy kupuje ubrania w sklepach z szybką modą. Relatywnie tanie, nadążające za trendami, łatwo dostępne. Jaki jest prawdziwy koszt tej wygody? Amerykańska reporterka opisuje swoje wyprawy do azjatyckich szwalni, przytacza rozmowy ze znanymi projektantami, pokazuje dane dotyczące środowiska. Pisze, jak mało płaci się dzieciom i kobietom, gdzie trafiają odpady, przytacza przejmujące historie ludzi ginących w wypadkach w źle zabezpieczonych fabrykach. Nie poprzestaje jednak na tym. Szukając rozwiązań, spotyka się z wizjonerami, szefami start-upów, młodymi projektantami. Pokazuje, że to, jakich wyborów dokonujemy, ma znaczenie, a zmiana jest możliwa. I wcale nie wiąże się z całkowity, porzuceniem znanego nam stylu życia.

Konflikt o panowanie nad światem stał się faktem. Czy Polska ma pomysł na swoją pozycję w tej rozgrywce? Z jednej strony mamy walczącą o utrzymanie imperialnego statusu Rosję, z drugiej – mające swoje cele kraje Europy Zachodniej, z Niemcami i Francją na czele. Nad głowami tych graczy rozgrywa się konflikt USA–Chiny, a w samym sercu coraz bardziej rozgrzanego tygla interesów tkwi Polska. Czy polskie państwo ma obecnie przemyślaną strategię? Jak powinna ona wyglądać? Czy grozi nam wojna? Co z naszymi elitami politycznymi w nowych, dużo trudniejszych czasach? To pytania, na które wszyscy – jeśli chcemy być świadomymi obywatelami – musimy sobie szczerze odpowiedzieć. Jacek Bartosiak wyjaśnia, dlaczego na naszych oczach stary ład przestał obowiązywać i znów stosuje się dawne chwyty, które już nigdy nie miały być używane. Opisuje rywalizację i wojnę, która trwa, choć nie zawsze jesteśmy jej świadomi.

Problematyka niniejszego zeszytu dziedzinowego Nauki Społeczne na rok 2010 dotyczy całokształtu uwarunkowań, w jakich funkcjonują współczesne społeczeństwa, między innymi społeczeństwo polskie. 2010 rok nie był łatwy nie tylko dla Polaków; prawdopodobnie był szczególnie trudny z powodu światowego kryzysu gospodarczego – według niektórych już minionego, a według innych, ponoszących jego konsekwencje w skali mikro i makro, wciąż trwającego. Tym zagadnieniom poświęcona została główna część opracowania pod zbiorczym tytułem: Zagadnienia polityki społecznej. Jako przykładowe propozycje zagadnień, którym poświęcono artykuły i opracowania, można wskazać:rozważania na temat modelu polskiej polityki społecznej,bezpieczeństwo socjalne w sytuacjach trudnych: starości, niepełnosprawności,problemów w rodzinie, przeobrażenia demograficzne, radość i niepewność związana z wydłużającym się życiem, problematykę dotyczącą pracy, edukacji, migracji. W drugiej części zamieszczono zagadnienia dotyczące różnej tematyki, od bardzo aktualnej (jak wymiana społeczna w Internecie czy ekologia), po historyczną, dotyczącą kinematografii w Polsce międzywojennej.

„Nasz opór przed cyfrową zabawą jest jak opór Sokratesa przed słowem pisanym. Jest daremny. Twoje dzieci potrzebują twojej pomocy.” Opierając się na przełomowych badaniach w dziedzinie ekonomii, psychologii, filozofii oraz edukacji, dr Jordan Shapiro kończy z bojaźliwym załamywaniem rąk, które często towarzyszy dyskusji o dzieciach i technologii. Jego książka zawiera konkretne, praktyczne rady, jak efektywnie wychowywać i edukować dzieci w zglobalizowanym nowym świecie i jakich narzędzi do tego używać. „Nowe cyfrowe dzieciństwo” przedstawia aktualny, inspirujący i pozytywny obraz współczesnych dzieci, które mogą stworzyć świat postępowy, różnorodny, wartościowy i połączony na wiele różnych sposobów. Świat, którego dzisiejsi dorośli nie są w stanie sobie wyobrazić.

Jedna z najważniejszych książek ostatnich lat. Historia się nie powtarza, ale udziela lekcji. Timothy Snyder wraca do najmroczniejszych momentów XX wieku i daje 20 rad, jak stawiać opór rządom tyranów oraz dbać o wolność i prawdę. Mówi, co zrobić, żeby przyszłość była wolna od totalitaryzmu. Wyróżniaj się: Podążać za innymi jest łatwo. Robiąc lub mówiąc coś innego niż większość, możesz czuć się dziwnie, ale to uczucie niepokoju jest warunkiem wolności. Bądź dociekliwy: Sprawdzaj informacje samodzielnie. Weź odpowiedzialność za wiadomości, które przekazujesz innym. Nie daj się nabrać: Nie pozwól wykorzystywać wiedzy o sobie, aby nie być podatnym na presję. Unikaj fraz, które słyszysz od wszystkich innych. Nie bądź z góry posłuszny.

„Większość ludzi przedkłada siłę nad wolność.” - John Stuart Mill. Czym jest wolność indywidualna i jak należy ją rozumieć? Czy wolność to wartość sama w sobie? Jaki jest zakres nienaruszalnej wolności człowieka jako autonomicznej osoby? Jak powinna wyglądać idealna relacja pomiędzy jednostką a społeczeństwem? Jak daleko władze mogą ingerować w wolność jednostki i w którym momencie przesuwanie granic wolności osobistej doprowadza do zastąpienia demokracji anarchią? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań poszukiwał empirysta i utylitarysta John Stuart Mill. Oddajemy w ręce Czytelników słynny esej pióra jednego z najważniejszych twórców doktryny liberalnej. Zawarte w nim rozważania o różnych obliczach wolności, o prawie do indywidualnego szczęścia i rozwoju, o swobodach obywatelskich wciąż są niezwykle ważnym i dojrzałym głosem w dyskusji o sprawiedliwym państwie i granicach władzy społeczeństwa nad jednostką. Opisany w dziele liberalizm klasyczny wspiera człowieka w rozwoju, zapewnia swobodę myśli i poglądów, a także afirmuje tolerancję i równość wobec prawa. W dzisiejszym świecie jednak łatwo się przekonać, że wolność nie została dana raz na zawsze, a stopniowe doprowadzanie do tego, by ludzie pogodzili się ze zniewoleniem, jest zaskakująco łatwe. Aby pozostać wolnym człowiekiem, trzeba mieć świadomość wolności. I właśnie dlatego należy uważnie przestudiować ten traktat.

Niniejszy tom stanowi rezultat interdyscyplinarnej konferencji naukowej OMIS, organizowanej corocznie przez Instytut Językoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Dzięki różnorodnej tematyce oraz przystępnemu językowi publikacja stanowi doskonałe źródło wiedzy, nie tylko dla specjalistów. Opublikowane teksty poświęcone są językowi, kulturze, społeczeństwu czy sytuacji politycznej wielu krajów Azji, m.in. Japonii, Chin, Indii i Arabii Saudyjskiej.

Rozmowy Davida Lyona z Zygmuntem Baumanem to dialog dwóch znakomitych socjologów i jednocześnie przyjaciół, których w zasadniczych kwestiach łączy wspólnota poglądów i diagnoz. Tematem ich dyskusji są rozmaite, towarzyszące nam na każdym kroku, formy inwigilacji i nadzoru: wszechobecne kamery, system kontroli i monitoringu w miejscach pracy i w przestrzeni publicznej, systemy pozyskiwania i przetwarzania danych osobowych, media społecznościowe (blogi, fotoblogi, videoblogi, serwisy społecznościowe), a także telefony komórkowe. Bauman i Lyon zastanawiają się nad społecznymi, politycznymi i kulturowymi konsekwencjami ich funkcjonowania. Mowa jest więc o depersonalizacji relacji międzyludzkich z powodu eliminowania z wielu sfer ludzkiej aktywności bezpośredniego, osobistego kontaktu; o poczuciu zagrożenia i niepewności, odczuwanym przez coraz większą liczbę ludzi; o cywilizacji konsumenckiej z agresywną i wszechobecną inwigilacją potencjalnych konsumentów; o pozyskiwaniu i przetwarzaniu danych osobowych przez sklepy internetowe i firmy ubezpieczeniowe; o wyrafinowanych formach reklamy. Bauman, w błyskotliwym i niepozbawionym ironii wywodzie, odsłania zaskakująco wiele podobieństw między zaawansowaną technologią militarno-szpiegowską a pozornie niewinnym Facebookiem i udowadnia, że wspólnie przyczyniają się one do postępującego zaniku prywatności i zacierania granicy między sferą prywatną a publiczną. Czytelnik ma wyjątkową okazję śledzenia rozmowy dwóch wielkich indywidualności na tematy dotyczące każdego z nas - książka pomoże mu w rozumieniu zagrożeń, jakie niosą zmiany we współczesnym świecie.

Każdy młody człowiek poniżej 18 roku życia ma swoje prawa, lecz wielu z tych młodych ludzi po prostu o tym nie wie. Ta książka ma to zmienić. Wyposaża ona młodych czytelników w wiedzę i narzędzia do tego, by mogli oni dochodzić swoich praw. Wyjaśnia, dlaczego jest to tak istotne we współczesnym świecie. W książce zostały przedstawione sylwetki młodych aktywistów z całego świata, którzy pokazali wszystkim, w jaki sposób można stawić czoła niesprawiedliwości.

Polityka spójności w Unii Europejskiej realizowana jest już od trzech dekad. Jednak pomimo różnych strategii i podejmowanych systematycznie działań, a także w wyniku rozszerzenia Unii Europejskiej o nowe kraje, zazwyczaj słabiej rozwinięte niż kraje „starej” Unii, wciąż mamy do czynienia z nierównościami w rozwoju regionów. Ich likwidacja bądź minimalizacja wciąż pozostaje kluczowym celem i wyzwaniem dla prowadzonej polityki spójności. W ostatnich latach wystąpiły również pewne zjawiska i sytuacje zarówno wewnątrz Unii Europejskiej, jak i w otoczeniu międzynarodowym, które były powodem sytuacji kryzysowych oraz pojawiających się podziałów wewnątrz Unii. Wśród najważniejszych, negatywnie oddziałujących czynników wymienić można m.in. konflikt na Ukrainie, konflikt w Syrii i związane z nim ruchy migracyjne uchodźców, z których ogromna liczba podjęła próbę przedostania się na teren Unii Europejskiej, rosnące zagrożenie terrorystyczne w krajach członkowskich. Należy także wspomnieć o problemach wewnętrznych, takich jak: starzejące się społeczeństwa, brak wyraźnego przywództwa, zanieczyszczenie środowiska i ocieplanie się klimatu, potrzeba stałego unowocześniania gospodarek i zwiększania stopnia wykorzystania odnawialnych źródeł energii, wysokie bezrobocie w niektórych krajach, będące długotrwałym skutkiem ostatniego kryzysu gospodarczego, ubóstwo i wykluczenie społeczne znacznej liczby obywateli UE oraz wzrost poparcia w krajach członkowskich UE dla partii nacjonalistycznych i ksenofobicznych, kwestionujących uczestnictwo tych krajów w procesie integracji europejskiej. Kwestionowanie zasadności członkostwa w Unii Europejskiej znalazło wyraz w wynikach referendum przeprowadzonego w 2016 r. w Wielkiej Brytanii, w którym społeczeństwo, choć niewielką przewagą, ale jednak, opowiedziało się za opuszczeniem przez Zjednoczone Królestwo szeregów Unii Europejskiej. Niniejsza publikacja zawiera artykuły naukowe omawiające wyniki badań prowadzonych w zakresie rozwiązywania problemów i podejmowania wyzwań stojących współcześnie przed Unią Europejską. W jednym z tomów znajdują się artykuły dotyczące szeroko rozumianej problematyki spójności gospodarczej, zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem oraz konkurencyjnością państw i regionów Europy. W drugim tomie, który aktualnie trzymają Państwo w rękach, zgromadzono publikacje poświęcone problemom społecznym, których symbolem są granice i solidarność. Problematyka, której poświęcono największą liczbę artykułów w niniejszym tomie, to różnorodne aspekty funkcjonowania rynków pracy. Poruszane są takie zagadnienia, jak m.in.: feminizacja i maskulinizacja rynków pracy w krajach UE w kontekście polityki spójności (A. Janiszewska), rynki pracy młodzieży w państwach członkowskich UE (K. Kotliński), zmienność struktury zatrudnienia w Polsce w kontekście stabilności przestrzennej systemu (E. Małuszyńska) oraz demograficznego starzenia się społeczeństwa (A. Richert-Kaźmierska), jak również rozwój pracowników w przedsiębiorstwach sektora MŚP w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (K. Tracz-Krupa). Przedstawiono także wyzwania dla polityki spójności w zakresie zwiększenia wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (R. Bielak). W publikacji omawiane jest również zagadnienie demografii w Polsce (problemy szacunku wskaźników pojemności demograficznej – B. Bal-Domańska) oraz na Łotwie (perspektywy i problemy polityki demograficznej – Z. Tsaurkubule). Dwa artykuły zostały poświęcone zagadnieniom związanym z dostępem do dóbr i usług publicznych w polskich regionach (D. Miłaszewicz i M. Żelechowski). Poruszana jest także problematyka: metod podatkowych w rozwiązywaniu problemów społecznych na Łotwie (T. Andreeva), miast i obszarów słabo zurbanizowanych w kontekście procesów konwergencji gospodarczej w Polsce (M. Bogdański), zmiany wizerunku polskiej wsi w kontekście polityki spójności (L. Kłos), celów społecznych zrównoważonego rozwoju w Polsce na tle UE (B. Kryk) i wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego dla uczelni (D. Kwiatkowska-Ciotucha). Zagadnienia międzynarodowe omawiane są dodatkowo w art (...)

Dyskusje nad kształtem polityki spójności rozpoczynają się w Unii Europejskiej zazwyczaj na kilka lat przed upływem realizowanych w danym czasie wieloletnich ram finansowych. Tak samo stało się i tym razem. Pierwsze propozycje dotyczące zarówno kształtu nowej perspektywy finansowej 2021-2027, jak i polityki spójności pojawiły się już w 2018 r. W maju tegoż roku Komisja Europejska przedstawiła projekt wieloletnich ram finansowych Unii Europejskiej na lata 2021-2027. Uwagę i konsternację komentatorów, badaczy i polityków wzbudziła propozycja zmniejszenia o 7% środków na politykę spójności w stosunku do perspektywy 2014-2020. Wiąże się to m.in. z groźbą zmniejszenia o ok. 23% środków dla Polski. Jeśli propozycja Komisji zostałaby zaakceptowana bez poprawek, ograniczenie środków na politykę spójności, oprócz Polski, dotknęłoby również 14 innych krajów, w tym m.in. Czechy, Węgry, Litwę, Estonię czy Maltę.

Rozwój społeczno-gospodarczy jest nierozerwalnie związany z funkcjonowaniem społeczeństwa w warunkach ryzyka. Rozwój rynków dóbr i usług oraz postępujące procesy demograficzne i technologiczne równocześnie generują nowe zagrożenia i stanowią źródła innowacji. Zmieniające się w ten sposób otoczenie jest stymulatorem rozwoju sektora ubezpieczeniowego polegającego na tworzeniu produktów ubezpieczeniowych oraz wdrażaniu nowych instrumentów wspierających ocenę ryzyka i sprzedaż ubezpieczeń. Istotnym czynnikiem determinującym działalność zakładów ubezpieczeń w Polsce są zmiany prawne. Ich oddziaływanie w ostatnich latach dostrzegalne jest przede wszystkim w gospodarce finansowej ubezpieczycieli (zapewnienie większego bezpieczeństwa prowadzonej działalności przez podwyższenie wymogów wypłacalności) oraz dystrybucji ubezpieczeń (ograniczanie zjawiska missellingu). Obydwa kierunki zmian mają na celu lepszą ochronę interesów klientów zakładów ubezpieczeń.

OD REDAKCJI Integracja europejska, której ten tom w całości poświęcamy, jest wyzwaniem nie tylko praktycznym, ale także poznawczym. Świadczy o tym z jednej strony rozwój europeistyki jako pola badań o charakterze interdyscyplinarnym, lecz zyskującego status odrębnej dziedziny, z drugiej zaś bardzo widoczny wzrost znaczenia problematyki europejskiej w podstawowych dziedzinach nauk społecznych, takich jak socjologia, politologia, czy ekonomia. O integracji pisze się coraz częściej, z różnych perspektyw i różnym nastawieniem poznawczym. Oprócz imponującego rozwoju badań związanych z poszukiwaniem gospodarczych, politycznych, edukacyjnych, w ogólności praktycznych rozwiązań instytucjonalnych, mamy w tym polu do czynienia z równie żywą refleksją teoretyczną na temat współczesnych przemian społecznych i kulturowych. Wybór i układ tekstów oferowanych Czytelnikowi „Przeglądu Socjologicznego” w tym tomie wiązał się z zamiarem, by owo zróżnicowanie znalazło w nim swój obraz, z konieczności niepełny, odsyłający wszakże do tych wymiarów refleksji nad europejską integracją, które z pewnością należą do najistotniejszych.

OD REDAKCJI "Zaczęła się wprawdzie przed 30 laty, ale wiek XXI przynosi jej wyraźną intensyfikację i konkretyzację. Chodzi o debatę na temat znaczenia wiedzy dla gospodarki i życia społecznego. Debata jest tym bardziej potrzebna, że problem nie jest jednoznaczny, a rozmaite perspektywy badawcze i praktyczne, niekiedy bardzo różniące się między sobą, wzbogacają argumentację. Niniejszy zeszyt „Przeglądu Socjologicznego” poświęcamy zagadnieniu „społeczeństwa wiedzy” (knowledge-based society) w zróżnicowanym interdyscyplinarnie i analitycznie ujęciu".(fragment)