We wrześniu 2007 w waszyngtońskim mieszkaniu Christophera Hitchensa odbyła się dwugodzinna rozmowa, w której udział obok gospodarza wzięli Richard Dawkins, Sam Harris i Daniel Dennett. Ta dyskusja „Czterech Jeźdźców Apokalipsy”, jak już wówczas nazywali ich dziennikarze, została nagrana i sfilmowana. Było to pierwsze i jedyne w tym gronie spotkanie czterech autorów, których przetłumaczone na dziesiątki języków i wydawane w milionowych nakładach książki stały się zarzewiem „nowego ateizmu”. Nagranie trafiło do Internetu – między innymi na YouTube oraz na witrynę fundacji Richarda Dawkinsa, która je realizowała – i miało miliony odsłon. Dziś po raz pierwszy ta dyskusja, która w niczym nie straciła na aktualności, ukazuje się w druku. Publikacji towarzyszą specjalnie na tę okoliczność przygotowane teksty jej uczestników. Niestety tylko trzech, bo gospodarz spotkania, Christopher Hitchens, umarł na raka w grudniu 2011 roku. Książka poprzedzona jest wstępem pióra Stephena Fry, znanego brytyjskiego aktora, komika, pisarza i reżysera, a także - o czym już nie wszyscy wiedzą – ateisty.

Wspólną ramą odniesienia dla artykułów zamieszczonych w tomie 64/3 Przeglądu Socjologicznego jest szeroko rozumiana problematyka kultury rozważana w odniesieniu do różnych aspektów współczesności. Autorzy tekstów koncentrują się zwłaszcza na tematyce konsumpcji kulturowej, socjologii muzyki oraz przemianach religijności. Punktem wyjścia dla rozważań na temat, często ostatnio dyskutowanego, zjawiska konsumpcji kulturowej jest analiza oparta o charakterystykę struktury współczesnego społeczeństwa (po)nowoczesnego i związanej z tym płynności gustów odbiorców. Na uwagę zasługuje tu zwłaszcza dyskutowane w tekstach pojęcie wszystkożerności, jak się zdaje, niewystarczająco wykorzystywane w polskiej socjologii kultury. Z kolei intencją Autorów artykułów prezentujących dorobek socjologii muzyki było przede wszystkim przedstawienie Czytelnikowi tej, ciągle mało znanej w socjologii polskiej, subdyscypliny. Teksty mają charakter informacyjno-analityczny. Ich lektura daje wyobrażenie o pracach badawczych i zainteresowaniach teoretycznych socjologów muzyki oraz umożliwia wgląd do szerokiej literatury przedmiotu. Ostatni zamieszczony w tym tomie Przeglądu Socjologicznego tekst poświęcony jest problematyce religijności w Rosji. W artykule przedstawiony jest zarówno kontekst historyczny jak i zachodzące współcześnie w społeczeństwie rosyjskim procesy przemian religijności. Rozpatrywane tu kwestie, w perspektywie szerzej rozumianych zmian kulturowych i społecznych, można rozważać nie tylko w odniesieniu do zaprezentowanego studium przypadku.

Spis treści [Contents] Artykuły [Articles] Anna Jaklik, Mariola Łaguna: Zaufanie w organizacji. Analiza sposobów ujęcia i modeli teoretycznych [Organizational trust: An analysis of approaches and theoretical models], doi: 10.7366/ 1896180020153501, s. 369–382; Marzena Cypryańska, Aleksandra Jaskółowska: Humanizacja Ja – nowe ujęcie w kontekście analizy zniekształceń w bezpośrednich sądach porównawczych [Self-humanizing – A new view in the context of the biases in direct comparative judgments], doi: 10.7366/ 1896180020153502, s. 383–395; Ewa Gurba, Dorota Czyżowska, Arkadiusz Białek: Religijność młodych wchodzących w dorosłość a rozwój ich tożsamości i dobrostan psychiczny [The religiosity of young people entering adulthood, development of their identity and psychological well-being], doi: 10.7366/ 1896180020153503, s. 396–408; Katarzyna Adamczyk, Monika Wysota: An investigation of the predictive role of identity dimensions for young adults’ marital beliefs [Wymiary tożsamości jako predyktory przekonań młodych dorosłych na temat małżeństwa], doi: 10.7366/ 1896180020153504, s. 409–418; Łukasz Budzicz: Postscriptum do oszustwa Stapela: niepokojące dane, początek zmian? [Aftermath of the Stapel case: More alarming data, the beggining of change?], doi: 10.7366/ 1896180020153505, s. 419–434. Metody [Methods] Irena Pilch, Elżbieta Sanecka, Magdalena Hyla, Karina Atłas: Polska adaptacja skali TriPM do badania psychopatii w ujęciu triarchicznym [The Polish adaptation of the TriPM scale measuring psychopathy], doi: 10.7366/ 1896180020153506, s. 435–454; Eugenia Mandal, Marcin Moroń: Kwestionariusz sekwencyjnych technik wywierania wpływu w romantycznych związkach [Questionnaire of Sequential Influence Techniques in Romantic Relationships], doi: 10.7366/ 1896180020153507, s. 455–477; Katarzyna Adamczyk: Development and validation of the Polish-language version of the Dating Anxiety Scale in a sample of young adults [Opracowanie i walidacja polskiej wersji językowej kwestionariusza na próbie młodych dorosłych], doi: 10.7366/ 1896180020153508, s. 478–488.

Nie ma żadnej kultury, która nie posiadałaby jakiejś formy religii. Religie różnią się pod względem formy, stylu czy rozmiarów, od małych, liczących kilkaset osób kultów, skupionych wokół charyzmatycznego przywódcy, aż po światowe organizacje liczące dziesiątki, a nawet setki milionów wyznawców, mających swoich przedstawicieli w każdym kraju. Również i w świeckich społeczeństwach istnieją ludzie, którzy uważają się za religijnych i praktykują przeróżne rytuały. Dlaczego? Skąd wzięła się w nas potrzeba religijności? Jak z praktyk szamańskich wyewoluowały współczesne religie? Słynny znawca ewolucji, Robin Dunbar, bada pochodzenie religii, jej funkcje w społeczeństwach oraz wpływ na nasze ciało i działanie mózgu. Oferuje wnikliwą analizę typowo ludzkiej potrzeby wiary i związanych z nią praktyk i rytuałów. Każdy człowiek jest religijny, podkreśla Dunbar. Bez względu na to, w co i jak wierzy.