Autorzy tekstów nie stawiają sobie za cel jednoznacznej oceny opisywanych zjawisk. Z uwagą natomiast śledzą je w ramach interdyscyplinarnych analiz, w których łączą różne perspektywy badawcze wywiedzione z nauk społecznych i humanistycznych, obejmujących politologię, kulturoznawstwo, prasoznawstwo, nauki filologiczne, socjologię i historię. Współczesne ruchy narodowo-etniczne warto doceniać za przywracanie lub utrwalanie ducha wspólnoty, walkę o historyczną pamięć i prawdę oraz za hasła powrotu do korzeni. Równocześnie zaś można je potępiać za wyolbrzymianie znaczenia kulturowych i narodowych różnic, a także petryfikowanie poczucia „odwiecznej” inności, wyższości lub krzywdy własnej grupy czy narodu, co w efekcie może prowadzić do zaściankowości, nacjonalizmu i ksenofobii. W publikacji usystematyzowano wieloaspektowe spektrum zagadnień związanych z nacjonalizmem, przemianami polityczno-kulturowymi, mitami, stereotypami i uprzedzeniami w relacjach międzyetnicznych na obszarze postradzieckim oraz w Zachodniej i Środkowej Europie.

Prace opublikowane w tym zbiorze są pokłosiem międzynarodowej konferencji naukowej Islam i muzułmanie w kulturze, literaturze i językach Słowian Południowych zorganizowanej w Uniwersytecie Łódzkim przez Katedrę Filologii Słowiańskiej, Katedrę Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki oraz Centrum Badań nad Historią i Kulturą Basenu Morza śródziemnego i Europy Południowo-Wschodniej im. prof. Waldemara Cerana, Ceraneum w dniach 18-19.02.2016 r. Autorzy zajęli się kwestiami wzajemnych wpływów kultury islamu i kultur krajów południowo-słowiańskich, udokumentowanych w literaturze ludowej i artystycznej, źródłach historycznych oraz językoznawczych obejmujących okres od czasów starożytnych do współczesnych.

Rosyjska myśl polityczna jest na gruncie polskiej literatury naukowej dość dobrze zbadana i opisana, jednak wciąż mało jest monografii poświęconych rosyjskim myślicielom nieprawosławnym, którzy podnosili kwestie dotyczące sposobów pielęgnowania wartości religijnych swojej wspólnoty w zmieniającym się świecie, próbowali diagnozować aktualne problemy społeczne i polityczne. Myśl polityczna jednego z wybitnych rosyjskich intelektualistów muzułmańskich – Musy Dżarullaha Bigijewa jest mało znana w Polsce, stąd książka stanowi istotny wkład w przedstawienie polskiemu czytelnikowi ważnych idei powstałych w Rosji na przełomie XIX i XX wieku oraz dotyczących szeroko rozumianej sytuacji społeczno-politycznej żyjących tam muzułmanów. Sama postać Bigijewa jest wyjątkowo interesująca. Po pierwsze jego pisma pozytywnie wpłynęły na rozwój studiów koranicznych. Po drugie zaś obfitujący w wydarzenia istotne dla losów Rosji i świata okres, w którym żył Bigijew, inspirował go do głębokich przemyśleń na temat procesów, których był świadkiem. Szczególnie wartościowe w tym aspekcie wydaje się spojrzenie na ówczesne wydarzenia, na negatywne konsekwencje wdrażania w życie ideologii komunistycznej nie tyle z perspektywy rosyjskiego uczonego, ile również – a może przede wszystkim – myśliciela muzułmańskiego. dr hab. Olga Nadskakuła-Kaczmarczyk Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Spis treści [Contents] Paweł Boski, Ina Wilczewska: Uprzedzenia polsko-rosyjskie a emocje polskich kibiców w trakcie Euro 2012 [Polish-Russian prejudice and emotions among Polish football fans during Euro 2012], doi: 10.7366/1896180020143001, s. 258–284; Bogdan Wojciszke, Marta Cieślak: Orientacja sprawcza i wspólnotowa a wybrane aspekty funkcjonowania zdrowotnego i społecznego [Agentic and communal orientation: Correlates related to personality and social functioning], doi: 10.7366/1896180020143002, s. 285–297; Kornel Świątnicki, Krzysztof Przybyszewski: Przypomnienie o śmierci i fizyczne oczyszczenie się a poparcie idei lustracji [The effects of mortality salience and physical cleansing on support for vetting (or lustration)], doi: 10.7366/1896180020143003, s. 298–310; Anna Stefaniak, Michał Bilewicz: Zmiana postaw w wyniku wymian studenckich. Rola kontaktu międzygrupowego i redukcji zagrożenia [Changes in attitudes as a result of participation in a student exchange program: The role of intergroup contact and threat reduction], doi: 10.7366/1896180020143004, s. 311–322; Aneta Przepiórka, Małgorzata Szcześniak, Teresita Verhelst, Elisabetta Straffi: System wartości a różne drogi do szczęścia. Porównawcze badanie kolumbijsko-polskie [Value orientations and different ways to happiness: The comparison between Columbian and Polish groups], doi: 10.7366/1896180020143005, s. 323–337; Beata Mirucka, Urszula Bielecka: Intrapsychiczne i interpersonalne funkcje relacji człowieka ze zwierzęciem towarzyszącym [Intrapsychic and interpersonal functions of human relations with companion animals], doi: 10.7366/1896180020143006, s. 338–347; Krystyna Adamska, Roman Konarski: Polska adaptacja Skali stylu konwersacyjnej niebezpośredniości Thomasa Holtgravesa [Thomas Holtgraves’ Conversational Indirectness Style Scale – Cultural adaptation], doi: 10.7366/1896180020143007, s. 348–361.

Przybyli na Litwę pod koniec XIV wieku, kiedy książę Witold rekrutował wojska przeciwko Krzyżakom. W zamian płacił ziemią. Zostali. Walczyli pod Grunwaldem, a potem w kolejnych wojnach i powstaniach. Legionista Aleksander Sulkiewicz był przyjacielem Piłsudskiego. Mufti Szynkiewicz szedł za trumną marszałka ramię w ramię z imamami wileńskim i warszawskim. Kilkanaście pokoleń wydało majorów, chorążych, tłumaczy królewskich, sędziów, rotmistrzów. Chociaż żyli otoczeni ludnością chrześcijańską, potrafili zachować odrębność narodową i wiarę muzułmańską. Pod koniec lat trzydziestych XX wieku mieszkało ich w Polsce niecałe sześć tysięcy. Po II wojnie światowej Tatarów nie uwzględniała żadna z umów o repatriacji zawartych między Moskwą a Warszawą. Władze sowieckie traktowały ich jako Tatarów radzieckich, chociaż oni sami czuli się pełnoprawnymi obywatelami Rzeczypospolitej. Ci, którym udało się opuścić Kresy, próbowali zacząć nowe życie w nowych miejscach. Dziś oficjalnie pozostało ich niespełna dwa tysiące. Bartosz Panek zebrał, co ocalało. W fascynujących życiorysach swoich bohaterów przypomina, że kultura tatarska była i jest nieodłączną częścią naszego wspólnego dziedzictwa i choć dzisiaj społeczność tatarska jest nieliczna i podzielona, pamięć o niej musi przetrwać.

Zbiór reportaży Anny Pamuły – polskiej reporterki na stałe mieszkającej we Francji. Czy rodzice są odpowiedzialni za błędy swoich dzieci? - pyta Veronique, biała katoliczka, wcześniej obywatelka, a potem już tylko "matka terrorysty" sądzona za finansowanie organizacji terrorystycznej. Czy żona poligamisty może stać się emancypantką? Jak obrzezane kobiety mogą odzyskać godność? Dlaczego imigranci zaczęli głosować na prawicę? Na czym polega francuski antysyjonizm? Jak współistnieć w różnorodności? Z losów bohaterów „Wrzenia” – kobiet i mężczyzn, imigrantów i rdzennych Francuzów, śniadych i białych, żydów i katolików, wykształconych i niepiśmiennych, biednych i bogatych - wyłania się obraz kraju w ciągłym napięciu i pełnego sprzeczności, ale też poszukującego wewnętrznego porozumienia. Czy jest na nie szansa?