Automat z wodą gazowaną z syropem z lub bez. Powieść mińska to drugie wydanie książki z roku 2015 o tym samym tytule. Jest to opowieść o pragnieniu wolności w Mińsku dławionym żelazną pięścią sowieckiego totalitaryzmu. W gronie stiljagów, noszących koszule w papugi i słuchających rock’n’rolla, rozgrywa się historia miłości, przyjaźni i rozczarowania. W końcu zostaje tylko bezradność po zderzeniu się z twardą rzeczywistością niczym z automatem, z którego nie da się wydusić porcji gazowanej wody. Równorzędnym bohaterem powieści jest stolica Białorusi, zamieszkana przez fascynujące postaci – lingwistycznego geniusza Biga, Tatarkę Nelę, kagebistę Guryka, mordercę Johna F. Kennedy’ego Lee Harveya Oswalda. Mińsk, całkiem zrujnowany w trakcie II wojny światowej, został odbudowany w stylu socrealizmu. Uładzimir Niaklajeu darzy swoje miasto głębokim, ciepłym uczuciem, nic więc dziwnego, że niejeden wątek powieści pławi się w jego nostalgicznym blasku.

„Kiedyś Asia wyjechała z Mińska na tydzień do krewnych w Wiedniu. I od razu tłum przy okienku z wodą przerzedził się: kolejek nie było nawet w upały. Z Wiednia Asia przywiozła coca-colę, o której śpiewaliśmy: „Nie idźcie, dzieci, do szkoły, napijcie się coca-coli…” – sami wprawdzie nigdy coca-coli nie piliśmy i, jak się okazało, nie była nam do niczego potrzebna. Co tam jakaś coca-cola w porównaniu z bąbelkową wodą z syropem ze sklepiku Sałamona Majsiejewicza!”

Uładzimir Niaklajeu – białoruski poeta, prozaik, opozycjonista, kandydat na prezydenta Białorusi w wyborach w 2010 roku. Laureat Nagrody im. Jerzego Giedroycia za najlepsza książkę prozatorska w języku białoruskim w 2012 roku za powieść Automat z woda gazowana z syropem lub bez. Powieść mińska. Automat… jest pierwsza powieścią Niaklajewa przełożoną na język polski.

Jakub Biernat – dziennikarz TV Biełsat, reportażysta, tłumacz i podróżnik. Jego reportaże i teksty publicystyczne poświęcone krajom Europy Wschodniej były publikowane w najważniejszych polskich gazetach i czasopismach. W czasie swoich podroży odwiedził już 13 z 15 krajów powstałych po rozpadzie Związku Sowieckiego. Jego ulubiona postsowiecka republika jest jednak Białorus.

„Dialogi z Bogiem” to nie powieść ani zbiór opowiadań, lecz wiązka luźnych myśli, dla wygody czytelnika obtoczonych w fabule i ze szczyptą dialogów. Pomijając podwójny wstęp, mamy tu sześć części… tematycznych? Gatunkowych? Trudno określić. Sześć części, na które autor zdecydował się podzielić książkę." - recenzja Joanny Radosz dla kontury.net

Dziennik Roku Szczura to książka, która jest nie tylko kroniką pierwszego roku pandemii COVID-19, ale także opowieścią o dziejach spotkań Człowieka Zachodu z Człowiekiem Wschodu – od starożytności po czasy najnowsze. Hajduk zabiera czytelnika w podróż do Aten Peryklesa, Rzymu republikanów i autokratów, XVII-wiecznego Londynu oraz Chin czasów dynastii Han, Tang i Ming, próbując przy tym spojrzeć na współczesność z różnych perspektyw i uchwycić specyfikę momentu dziejowego, w jakim obecnie żyjemy.

Kiedy się myśli o dziejach Europy i wstrząsających nią konfliktach: ideowych i religijnych, narodowych i rasowych, czy to czasów Montaigne’a i Reformacji, czy to innych epok -starożytności grecko-rzymskiej, średniowiecza, „stulecia wojen” czy współczesności, u zarania każdej Nowej Ery – nie sposób nie ulec silnemu przekonaniu, że raz wznieconego pożaru ugasić się nie da. Co ma się rozpaść, rozpada się. Co ma spłonąć, płonie. Niezniszczalna i niepodzielna wydaje się jedynie owa tajemnicza „dusza Europy”.

Spór realny, a może kosmiczny dialog – bo nie jest powiedziane, że nieuchronnie zmierzamy do wyniszczającej konfrontacji – zacznie się, gdy stający naprzeciwko siebie Człowiek Zachodu i Człowiek Wschodu dojdą do wniosku, że słowa najprostsze i najbardziej podstawowe odsyłają do znaczeń skrajnie odmiennych, nie sposób ich ze sobą porównać ani sobie przeciwstawić.

(z książki)

JACEK HAJDUK (ur. 1982) – pisarz, filolog klasyczny. Mieszka w Krakowie.

„W pełni świadom, jak bardzo jest złożony dzisiejszy świat, Jacek Hajduk w swojej prozie zawsze pozostaje sobą i potrafi bronić własnego stanowiska. Niechętny stereotypom, wrażliwy na cywilizacyjne różnice, prezentuje w swoim pisarstwie postawę mądrej ciekawości i wrażliwości na piękno innych kultur.”

STEFAN CHWIN

„Czytając Dziennik Roku Szczura Jacka Hajduka, nie tylko stajemy się mądrzejsi, ale także z uwagą przyglądamy się temu, co najważniejsze, co buduje nasz świat prywatny i zbiorowy. Tak jakby z perspektywy filologa i żarliwego czytelnika, wspartej talentem pisarskim, lepiej było widać myśli i zjawiska przynależne do krajobrazu naszej duchowości.”

MAREK ZAGAŃCZYK

Dzisiaj śpię od ściany to wyróżniony Europejską Nagrodą Literacką zbiór opowiadań litewskiej pisarki Giedry Radvilavičiūtė. W swojej twórczości skupia się ona na codzienności i z subtelną ironią splata ją w sieć kulturalnych aluzji. Przedmiotami na wpół autobiograficznych rozważań są samotność, nietrwałość relacji i kruchość fizyczna. Giedra Radvilavičiūtė jest silnym i niezależnym kobiecym głosem w litewskiej literaturze

Dzisiaj śpię od ściany to wyróżniony Europejską Nagrodą Literacką zbiór opowiadań litewskiej pisarki Giedry Radvilavičiūtė. W swojej twórczości skupia się ona na codzienności i z subtelną ironią splata ją w sieć kulturalnych aluzji. Przedmiotami na wpół autobiograficznych rozważań są samotność, nietrwałość relacji i kruchość fizyczna. Giedra Radvilavičiūtė jest silnym i niezależnym kobiecym głosem w litewskiej literaturze

Giedra Radvilavičiūtė (ur. 1960) – prozaiczka, eseistka. W 1983 roku ukończyła lituanistykę na Uniwersytecie Wileńskim. Jako autorka opowiadań zadebiutowała w 1986 roku. Sławę i uznanie krytyków przyniosły jej krótkie formy prozatorskie publikowane w tygodniku kulturalnym „Šiaurės Atėnai”. W 2002 roku wraz z innymi litewskimi autorami wydała zbiór esejów Siužetą siūlau nušauti (Fabułę najlepiej wystrzelić w kosmos), a w 2004 roku autorski zbiór opowiadań Suplanuotos akimirkos (Zaplanowane chwile). W 2015 roku została uhonorowana Litewską Nagrodą Państwową w Dziedzinie Literatury i Sztuki.

Małgorzata Gierałtowska (ur. 1979) – tłumaczka z języka litewskiego, absolwentka Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim. Autorka artykułów naukowych poświęconych XX-wiecznej prozie litewskiej. Współpracuje z Centrum Litewskim przy Ambasadzie Republiki Litewskiej oraz Litewskim Instytutem Kultury w Wilnie. Tłumaczy poezję, prozę, literaturę dziecięcą, eseistykę i sztuki teatralne.

„Stojąc w ogonku na poczcie lub w sklepie, jadąc trolejbusem, pijąc herbatę z pokrzywy rozcieńczoną białym winem, patrząc nocą w ciemność i głaszcząc swego kota, bez przerwy spekuluję, głowię się i dumam [...]. Skąd kawa w kawałku i gram w ana-gramie? Co robi cep w koncepcie, a co tyka w antykadencji? Jak brudas zmienia się w absurd i co łączy łaskę ze skałą? Dlaczego kryształy Swarovskiego wydają mi się kradzione? I wreszcie najważniejsze, co za bęcwał, a przede wszystkim na jakiej podstawie, ośmielił się nazwać penisa Wackiem?

Fragment opowiadania „Mowa pogrzebowa”

Reportaże ujęte w tym zbiorze to teksty będące zapisem bieżących chwil, ale mówiące o wydarzeniach szczególnych, które często zmieniły historię Europy Wschodniej i których konsekwencje odczuwamy do dziś; takim wydarzeniem była na przykład wojna pięciodniowa w Gruzji w sierpniu 2008 roku. Teksty te ilustrują również przemiany społeczne i mentalnościowe dokonujące się w regionie, takie jak problem homoseksualizmu w Rosji, ruchów neofaszystowskich, kryzys gospodarczy w mieście, które żyło z produkcji łyżek, a kiedy zakład padł, ludzie nie wiedzą, jak związać koniec z końcem.

(Małgorzata Nocuń, zastępczyni redaktora naczelnego Nowej Europy Wschodniej)

Europę Wschodnią można oglądać na wiele sposobów. Jednym z najciekawszych jest lektura reportaży. Bohaterowie tekstów reporterskich, ich losy, potrafią nieraz lepiej opowiedzieć o sytuacji w regionie niż sążniste analizy i syntezy. Autorzy "Nowej Europy Wschodniej" wyruszali do różnych krajów regionu, by opisać je dla nas, polskich czytelników. Byli dobrze przygotowani, znali realia i wiedzieli, o co pytać napotkanych ludzi. Nam pozostaje już tylko rozkoszować się dobrą lekturą.

(Andrzej Brzeziecki, redaktor naczelny "Nowej Europy Wschodniej")

Gugark to ironiczna i dowcipna powieść na krańcowo nieśmieszny temat czystek etnicznych i konfliktu zbrojnego; historia dojrzewania oraz miłości młodych Ormianki i Azera. Seymur Baycan napisał powieść o niszczącym wpływie wojny, o pokoleniu, które już nigdy nie wyjdzie z jej cienia, o ludziach niewierzących w uzdrowicielską siłę miłości.

Autor

Seymur Baycan – (ur.1976 roku w Baku) – jest azerbejdżańskim pisarzem i publicystą. Autor kilku powieści, zbiorów opowiadań, esejowi felietonów. Jego opowiadania i oraz niektóre powieści zostały przetłumaczone na język rosyjski, gruziński, armeński, ukraiński i kazachski. Był wielokrotnie nagradzany w swoim kraju literackimi wyróżnieniami literackimi i dziennikarskimi. Za najważniejszego jego utwory uchodzą powieści Gugark i 18,6 cm.

Tłumaczka

Julia Krajcarz – z wykształcenia jest orientalistką. Naukowo interesuję się Azerbejdżanem, Turcją i polskimi tatarami.

Sensacyjno–magiczne Klucze Marii łączą Jerozolimę z okresu krucjat, Lwów i Kraków w czasie II wojny światowej oraz współczesny Kijów w przededniu wielkiej katastrofy. Magiczna kobieca moc ma szanse ocalić świat, pod warunkiem, że nie wpadnie w ręce zbrodniarzy – to by oznaczało koniec cywilizacji. Halicki rycerz, lwowscy profesorowie i ukraiński poszukiwacz staroci strzegą sekretu Bogurodzicy. Opowieść rozwija się niczym wyprawa lub gra komputerowa, ale wymyślony świat z każdą stroną przenika do prawdziwego. Na koniec kto – siły dobra czy zła – staną przed drzwiami, które mogą otworzyć tylko klucze Marii.

ANDREJ KURKOW (ur. 1961) – ukraiński powieściopisarz tworzący w językach rosyjskim i ukraińskim. Jest autorem ponad 20 powieści i 10 książek dla dzieci. Jego twórczość została przełożona na 42 języki, między innymi angielski, szwedzki, francuski i japoński. Pisze artykuły dla prasy amerykańskiej, francuskiej i niemieckiej. W latach 2018–2022
był prezydentem PEN Ukraine. Otrzymał wiele nagród literackich, w tym Legię Honorową (2015) i Nagrodę National Book Critics Circle (2023).

JURIJ WYNNYCZUK (ur. 1952) – ukraiński pisarz, dziennikarz i redaktor. Ukończył studia na Wydziale Filologicznym Podkarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka. Dwukrotny laureat najbardziej prestiżowej ukraińskiej nagrody literackiej Książka Roku BBC: w 2005 roku za Wesniani ihry w osinnich sadachi w 2015 roku za Tango śmierci. Mieszka we Lwowie.

BOHDAN ZADURA (ur. 1945) – poeta, prozaik, tłumacz i krytyk literacki. Na język polski przełożył książki między innymi Jurija Andruchowycza, Andrija Lubki, Serhija Żadana, Andrija Bodnara i Siarheja Pryłuckiego. Jest autorem antologii współczesnej poezji ukraińskiej Wiersze zawsze są wolne. W 2018 roku został wyróżniony Wrocławską Nagrodą Poetyckiej „Silesius” za całokształt twórczości.

Przekład: Bohdan Zadura
Redakcja: Jerzy Z. Szeja
Korekta: Patrycjusz Pilawski
Skład i łamanie: Daniel Malak, Jędrzej Malak
Okładka: Magdalena Kwiatkowska
Redaktor prowadzący: Laurynas Vaičiūnas

Król Asine i inne wiersze Jorgosa Seferisa to wybór poezji jednego najważniejszych poetów XX wieku, który miał niebywały wpływ na rozwój literatury europejskiej. Niewiele jest postaci w dwudziestowiecznej literaturze greckiej, których unikatowy głos, połączony z niepowtarzalnym kunsztem słowa, odcisnęły tak znaczące piętno na kulturze Grecji nowożytnej, jak Jorgos Seferis (1900-1971), pierwszy grecki laureat literackiej Nagrody Nobla z 1963 r. Seferis odwraca bowiem dobrze nam znany punkt widzenia: to nie Europa patrzy na Grecję, szukając tam swoich korzeni i wzorców, ale Grecja spogląda na siebie samą, próbując odnaleźć własną tożsamość, sięgając do źródeł swojej tradycji. Wiersze wybrał i przełożył Michał Bzinkowski.

Pierwsza w języku polskim powieść litewskiego pisarza, dramaturga i eseisty Herkusa Kunciusa, jednego z najbardziej prowokujących i płodnych współczesnych autorów na Litwie. Ukończył studia historii sztuki na Wileńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jego twórczość została przetłumaczona na wiele języków, między innymi na niemiecki, angielski, rosyjski, duński i szwedzki. W Polsce ukazał się esej Moja walka bambino (Biblioteka Kartek, 2001).

Nieważne, gdzie by to było: Na Litwie, w Palestynie, może w sercu, a jednak odwiedziny w Jerozolimie, świętym mieście, tak wstrząsają niektórymi ludźmi, iż wierzą oni, jakoby sami stali się prorokami. Ren fenomen zaburzenia świadomości nazwana syndromem jerozolimskim.

Zaburzenie najczęściej pojawia się u ludzi owładniętych natrętnymi myślami religijnymi, wywołanymi, jak można się domyślać, przez odwiedziny w świętym mieście.

Litewska Jerozolima - Wilno... Dla każdego uczciwego Litwina to święte słowo.

fragment książki

Pierwszą wersję świadectwa Dalia Grinkevičiūtė spisała w latach 1949–1950 na Litwie, po ucieczce z Jakucji. Pozbawiony tytułu tekst, obecnie zwany Wspomnieniami, zamknęła w słoiku i zakopała. Wkrótce została aresztowana i ponownie zesłana na Północ, a kiedy z niej powróciła, nie udało się jej odnaleźć zapisków. W różnych latach podejmowała próby ich odtworzenia, wierząc, że mogą mieć znaczenie nie tylko dla niej. Ślady tych prób to liczne notatki, fragmenty, wreszcie miniatury, z których trzy zamieszczono w niniejszym zbiorze. Dopiero na początku lat osiemdziesiątych osiągnęła cel – powstał drugi wariant relacji, któremu nadano tytuł Litwini nad Morzem Łaptiewów. Mniej więcej w tym samym czasie spisała także doświadczenia z lat praktyki lekarskiej – ta część nosi tytuł Na ziemi ojczystej. Teksty te, pomimo istotnych różnic, są silnie ze sobą związane, nawzajem rzucają światło na opisane w nich zdarzenia i współtworzą dramatyczny dokument bestialskich męczarni, głębokiej traumy i nieludzkiego systemu, ale także silnego, wspaniałego, szlachetnego charakteru i – ostatecznie – triumfu ludzkiego ducha.

W świadomości zbiorowej Litwinów Dalia Grinkevičiūtė jest bardzo ważną postacią. W jej dramatycznych przeżyciach rozpoznają oni własny los, a jej postawa uznawana jest za wzór postępowania na czas zarazy. Dlatego jej wspomnienia, poczytywane za skarb litewskiej literatury XX wieku, to lektura w litewskich szkołach – tekst formacyjny. Jestem przekonany, że autorka chętnie zrezygnowałaby z tej pośmiertnej sławy w zamian za odzyskanie utraconej młodości zwyczajnej dziewczynki.

Kamil Pecela

Czas stalinowskich represji w Estonii. Do domu zwyczajnej, spokojnej rodziny wkraczają enkawudziści. Mama małej Leelo zostaje aresztowana za rzekomą zdradę radzieckiej ojczyzny. Estończycy, podobnie jak inne narody zniewolone przez ZSRR, wykazali się odpornością na komunistyczną propagandę. Powieść Mała towarzyszka i dorośli to złożony portret czterolatki, która poznaje świat w czasie okrutnego terroru, a mimo to z dziecinnym optymizmem czeka na powrót ukochanej mamy.

„– Enkawude? Robota Ruskich? – zapytałam rzeczowo, choć właściwie nie miałam pojęcia, co te wyrazy znaczą. Po prostu zauważyłam, że kiedy rozmawiano o poważnych sprawach, stwierdzano zwykle: „z enkawude nie ma żartów” albo „ach, to robota Ruskich!”.

– Wiesz co, umówmy się, że nie będziemy więcej używać tych słów, dobrze? – poprosił tata poważnie i posadził mnie na krześle przy biurku. – Szczególnie w obecności obcych. Mogą na nas ściągnąć sporo kłopotów.

– Tej piosenki „Enkawude po lesie” już więcej nie zaśpiewam – obiecałam.

– Oj, do diaska, jeszcze tego by brakowało! Możliwe, że przyjdzie do nas znowu ten pan, który był tu w dniu wywózki… wyjazdu mamy. Nie odzywaj się do niego za dużo, dobrze? Jeśli o coś zapyta, odpowiadaj „tak” albo „nie”, a najlepiej: „Jestem małą dziewczynką, nic nie wiem”. Zgoda?

– Hmm – przytaknęłam znacząco, chociaż to, że nic nie wiem, zabrzmiało jakoś obraźliwie. – Czy mogę powiedzieć: jestem małą towarzyszką, nic nie wiem?

– To jeszcze lepsze! – Tata wyglądał na zachwyconego.

– Towarzyszka brzmi dumnie! Przez duże T!”

Leelo Tungal (ur. 1947) – estońska pisarka, poetka i publicystka. Wydała kilkadziesiąt powieści dla dzieci i młodzieży oraz tomików wierszy, pisała i tłumaczyła (głównie z języków fińskiego i rosyjskiego) przedstawienia kukiełkowe, słuchowiska, libretta operowe, teksty piosenek, zbiory anegdot, podręczniki. Była dyrektorką w Estońskim Państwowym Teatrze Lalek, redaktorką naczelną czasopisma dla dzieci „Hea Laps”, redaktorką działu kultury dziennika „Eesti Maa”. Laureatka wielu nagród w dziedzinie literatury dziecięcej. W 2005 roku została uhonorowana jednym z najwyższych odznaczeń państwowych Republiki Estońskiej – Orderem Białej Gwiazdy IV klasy.

Marta Perlikiewicz (ur. 1976) – germanistka, tłumaczka. Współpracowała z Estońskim Centrum Literatury Dziecięcej przy publikacjach o problematyce praw człowieka, projekcie pisarzy i ilustratorów z krajów bałtyckich. Przełożyła sztukę teatralną Rasy Bugavičute-Pēce Miałam kuzyna na międzynarodowy festiwal teatralny Baltic Transfer* Festival. Tłumaczy opowiadania dla portalu kulturalnego Eesti.pl. Mieszka w Tartu.

Oparta na faktach powieść opowiada o jednej z białych plam powojennej historii – „wilczych dzieciach”. Po II wojnie światowej niemieckie sieroty tułały się po Litwie w poszukiwaniu dachu nad głową i chleba. Uciekająca z Prus Wschodnich mała Renate ukrywa się wśród lasów, ale także wśród ludzi – ukrywając swoje niemieckie pochodzenie.

Otrzymuje przybranych rodziców i nowe, litewskie imię - Marysia, a historia jej rodziny ukazuje tragiczne losy wielu uchodźców z Prusów Wschodnich na Litwie. Powieść została oparta na prawdziwych historiach wilczych dzieci i ich krewnych.

Mariusz Maszkiewicz: Między bezpieczeństwem a tożsamością. Rosyjskie, ukraińskie i białoruskie interpretacje idei i koncepcji w polskiej polityce wschodniej (1990-2010).

Monografia Mariusza Maszkiewicza wypełnia dotkliwą lukę w zakresie publikacji naukowych dotyczących historii polskiej polityki wschodniej (...), dodatkowo ukazuje kontekst tej polityki w relacjach i w odbiorze naszych sąsiadów: Rosjan, Ukraińców i Białorusinów. I pod tym względem stanowi istotne novum.Nie ma bowiem wielu opracowań, w których odbiór polityki polskiej na Wschodzie byłby tak gruntownie i profesjonalnie zanalizowany.

prof. Leszek Zasztowt

Praca Mariusza Maszkiewicza pokazuje także, jak często polskie koncepcje polityki wschodniej rozmijały się z wyobrażeniami o rzeczywistości geopolitycznej mieszkańców tej części Europy, gdzie zamierzano je realizować. Nie uwzględniały przede wszystkim ukraińskich i białoruskich aspiracji politycznych oraz dynamiki procesów państwowotwórczych z udziałem tych narodów. Interesujące w tym kontekście są zwłaszcza przytaczane przez Autora bardzo trafne, a często pomijane przez polskich polityków analizy wydawców paryskiej "Kultury" - Jerzego Giedroycia i Juliusza Mieroszewskiego.

prof. Eugeniusz Mironowicz

Pierwsze w języku polskim wydanie tekstów Iwana Łysiaka - Rudnyckiego, jednego z najwybitniejszych historyków ukraińskich XX wieku.

Książka ukazuje się jako I tom Biblioteki Myśli Ukraińskiej XX wieku z przedmową Adama Michnika oraz obszernym wstępem autorstwa prof. Jarosława Hrycaka (Katolicki Uniwersytet we Lwowie).

Redaktorem naukowym polskiego wydania jest prof. Grzegorz Hryciuk (Uniwersytet Wrocławski).

Eseje i artykuły Iwana Łysiaka - Rudnyckiego to fascynujący przewodnik po historii Ukrainy (...). To jest obowiązkowa lektura dla tych, którzy chcą zrozumieć Ukrainę

(Adam Michnik).

Chcesz zrozumieć polską politykę, polskie ambicje i sentymenty? Jedna z dróg wiedzie poprzez przemyślenie naszego stosunku do Wschodu. To dlatego, począwszy od 1918 roku, każda epoka niepodległej Polski miała swoją młodą wschodnią myśl. Każde pokolenie ma własne podejście, własny styl. nie ma myślenia o Polsce bez planowania, w jaki sposób mamy być obecni na Wschodzie.

Aby zrozumieć historię Ukrainy, należy przede wszystkim poznać jednego z bohaterów - Symona Petlurę. Niewielu polityków ma biografię równie zakłamaną przez histografię i propagandę sowiecką. Polacy o Petlurze wiedzą niewiele, znają jedynie stereotypowy wizerunek ukraińskiego szowinisty i organizatora pogromów antyżydowskich Ta pierwsza w języku polskim publikacja pozwala poznać atamana ukraińskiego - z pierwszej ręki. Bezcenny jest także wprowadzający esej Myrosława Popowycza. Oto dokumentacja czasu historycznego i sposobu myślenia wybitnego polityka ukraińskiego. (...) Tylko poznając historię Ukrainy z pierwszej ręki można zrozumieć tragiczną przeszłość i trudną współczesność.
Adam Michnik

Wołodymyr Rafiejenko w kunsztowny i nieszablonowy sposób podejmuje temat wojny, która nieodwracalnie zmieniła jego ojczysty region. Odkąd do alegorycznego miasta Z na wschodzie Ukrainy zawitało wojenne piekło, przestały tu obowiązywać prawa boskie i ludzkie. Ukraińcy z Donbasu mierzą się nie tylko z realiami rosyjskiej okupacji, lecz także zaburzeniami czasoprzestrzeni i zjawiskami paranormalnymi. Od trudnych wyborów, których muszą dokonać bohaterowie Najdłuższych czasów, zależeć będą nie tylko ich własne losy, lecz także przyszłość całej Ukrainy i Rosji oraz Związku Radzieckiego, który co prawda upadł, ale nie do końca.
***

Piąty Rzym to coś więcej niż łaźnia. W mieście Z nie działają prawa fizyki. A mówiąc ściślej , działają inaczej, niż do tego przywykliśmy. Wysyłasz tu konia, a ten zmienia się w wiolonczelę . Czołg staje się grzechotką. Nieboszczyk melodią. Prawosławny czołgista Buriatem .

***

Żadnego innego Raju o prócz kraju swojego serca człowiek mieć nie może. I żadne inne Piekło też mu nie grozi. Możesz jeszcze za życia zasłużyć na Ukrainę wieczną i piękną, a możesz na wiekuiste prorosyjskie Z .

***

Uśmiechnie się, wysunie nos spod koca, a za oknem będzie padać śnieg. Błękitny promyk błyśnie w zamarzniętym oknie. Przed nim wielkie, ogromne życie, a wojny nie ma, nie było nigdy i już nigdy nie będzie.



-fragmenty książki


Wołodymyr Rafiejenko (ur. 1969) – ukraiński prozaik i poeta. Urodził się i wychował w Doniecku, gdzie studiował filologię rosyjską i kulturoznawstwo. Jego rosyjskojęzyczna proza porównywana jest do twórczości Nikołaja Gogola czy Wieniedikta Jerofiejewa. Latem 2014 roku opuścił rodzinny Donieck, obecnie mieszka w Kijowie. Za powieść Najdłuższe czasy został uhonorowany Nagrodą Wyszehradzką Partnerstwa Wschodniego. W roku 2019 opublikował swą pierwszą książkę po ukraińsku – Mondegrin. Pisni pro smert’i lubow.
*
*
*
Tłumaczka Anna Ursulenko – slawistka, adiunkt w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka kilku przekładów literackich z języków ukraińskiego, rosyjskiego i czeskiego, przetłumaczyła między innymi fragment powieści Wołodymyra Rafiejenki Demon Kartezjusza („Odra” 2015, nr 7-8). W latach 2015-2017 współpracowała jako tłumacz z Międzynarodowym Festiwalem Literackim Miesiąc Spotkań Autorskich.
*
*
*
Tłumacz Marcin Gaczkowski – literaturoznawca, historyk, redaktor, nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim. Tłumaczy z języków ukraińskiego i rosyjskiego na polski. Współtwórca portalu literackiego Rozstaje.art, członek Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.

Trzeba było sowieckiej i nazistowskiej okupacji, wzajemnej rzezi wsi polskich i ukraińskich, deportacji dziesiątek tysięcy ludzi, ale też pracy paryskiej "Kultury" i opozycji demokratycznej, by Polacy zrozumieli źródła ukraińskiej wrogości i zaczęli przełamywać dzielące nas bariery (...). By choć w części zrozumieć jak długa i trudna droga wiodła do tego spotkania - ze strony polskiej i ukraińskiej - warto przeczytać książkę "Nie jesteśmy Ukrainofilami. Polska myśl polityczna wobec Ukraińców i Ukrainy".

Jacek Kuroń