Przez lata kazano Białorusinom zapominać narodowe traumy, fałszowano ich historie i izolowano od świata. Nie mogli posługiwać się swoim językiem, propaganda radziecka chciała by stali się sowieckimi ludźmi, by o białoruskości zapomnieli. Nauczyli się więc uciekać i wieść życie w podziemi, dlatego nazywa się ich narodem partyzantów.

Cykl wywiadów z 13 białoruskimi intelektualistami jest wycieczką do ich podziemnego świata. Pokazuje zmagania Białorusinów w odkrywaniu własnej historii, kultury, języka. Walkę garstki społeczeństwa z systemem i zgodę sporej części na łukaszyzm. Przez pokazanie Białorusi różnorakiej - poważnej, cierpiącej, groteskowej - pomaga zrozumieć i poznać naszego wschodniego sąsiada, o którym najczęściej niestety myślimy stereotypowo.

Zapis rozmów z Jerzym Giedroyciem, Zofią Hertz i Henrykiem Giedroyciem, przeprowadzonych w sierpniu 2000 i listopadzie 2001 oraz opracowanych przez Hannę Marię Gizę.

Przez pół wieku współpracy z Jerzym czytałam dziesiątki jego wywiadów, ale takiego jak Pani nigdzie nie znalazłam, bo go nigdzie, nigdy nie było. Pani jest pierwszą osobą, przed którą Jerzy tak się otworzył.
Z listu Zofii Hertz do Hanny Marii Gizy.

Książka zawiera:

• Rozmowy z Jerzym Giedroyciem z 11-15 sierpnia 2000r.
• Rozmowy z Zofią Hertz z 12-13 sierpnia 2000r. oraz z listopada 2001 r.
• Rozmowy z Henrykiem Giedroyciem z listopada 2001 r.
• Czat internetowy z Jerzym Giedroyciem z 11 sierpnia 2000r. i list Zofii Hertz do Hanny Marii Gizy.

Pieśń o Cimurze to białoruski thriller psychodeliczny. Akcja rozgrywa się w Warszawie. Do stolicy Polski przyjeżdża agent KGB Paweł Kopiejkin, aby rozpracować mitycznego białoruskiego wieszcza Cimura Chomicza. Próbuje przeniknąć do hermetycznych środowisk emigracyjnej inteligencji, odkrywa piękno metropolii i przeżywa prawdziwą miłość. Powieść Andreja Adamowicza jest pełnym ironii przewodnikiem po współczesnej kulturze białoruskiej i geograficznie nieokreślonym pograniczu polsko-białoruskim.

Podróż uczonego doktora Leonarda... Mike'a Johannsena (1895-1937) jest brawurową księgą pejzażu, awangardową zabawą konwencjami i archetypami kulturowymi: od Don Kichota po kinematografię lat trzydziestych. W hymn ku czci ukraińskiej przyrody okolic Chersonia i Charkowa, autor wplótł dowcipną fabułę granicząca z purnonsensem.

Stalinizm walczył z ukraińską literaturą nie z powodu jej słabości, ale siły. Ze strachu rozstrzelał całe pokolenie ukraińskich twórców, kula dosięgła także Mike'a Johannsena. Zbrodniarze nie zdołali jednak rozstrzelać jego twórczości, teraz wraca z całym swoim liryzmem, brawurą i absurdalną frazą. Proza charkowskiego literata kojarzy mi się z Trzema panami w łódce (nie licząc psa). W trakcie lektury towarzyszyły mi jednocześnie radość z dzieła, które Johannsen stworzył, i żal za rzeczami, które stworzyć by mógł.

- Zbigniew Rokita

Książka znakomicie napisana i skomponowana, nazywa fenomen Ośrodka „Pogranicze” w sposób pozwalający przybliżyć czytelnikowi osobną osobliwość tego, co spełnia się w Sejnach i Krasnogrudzie, oraz tego, co promieniuje z tamtego miejsca w miejsca rozmaite, ciepłymi falami. Z Krasnogrudy na Litwę, Białoruś, Ukrainę i Rosję, i jeszcze na Warszawę, Paryż, Nowy Jork. Warto zdać sobie sprawę z wyjątkowej wagi działań prowadzonych z trudem, konsekwencją i uporem przez Ośrodek „Pogranicze” od lat dwudziestu dwóch, wagi dla współczesnej kultury, która wydawała się skazana na komercjalizację i grę wolnorynkowości. Oto grupka zapaleńców potrafiła zamienić prowincję na centrum, uboczność na środek, pokazać, w praktyce, że odpominanie pamięci małych ojczyzn stanowi jednoczesne myślenie o odpominaniu każdego z nas, osobno, jako ludzi prawdziwie żyjących, byciem rzeczywistym, a nie byle‑jakim.

Polska Polityka Wschodnia 2012 zawiera teksty wygłoszone w czasie konferencji, która odbyła się we Wrocławiu w dniach 22-24 listopada 2012 roku pod patronatem Ministra Spraw Zagranicznych RP Radosława Sikorskiego.

Tom korespondencji Leonidasa Donskisa i Tomasa Venclovy. Dwóch wielkich litewskich intelektualistów - Venclova, od młodości związany z opozycją antykomunistyczną, w końcu pozbawiony obywatelstwa przez władze ZSRR, oraz Donskis, filozof i aktywny uczestnik debaty publicznej, przeprowadzają na kartach książki głęboką wymianę myśli. Ich listy wykraczają jednak zdecydowanie poza osobiste doświadczenia - przedmiotem rozmowy są wyrażane w Europie Wschodniej przewidywania, w których dysydenci, opozycjoniści, krytycy społeczni, pisarze i komentatorzy z tego regionu określili położenie, możliwości oraz przyszłość Europy i świata. Przegląd prognoz, zarówno tych konserwatywnych i reakcyjnych, jak liberalnych i demokratycznych, zawiera także wnikliwą diagnozę współczesnej sytuacji - nastania czasu poważnych wyzwań i kryzysów w związku z polityką Władimira Putina i sytuacją na Ukrainie.
Proroctwa wschodnich Europejczyków dotkniętych bezpośrednio totalitaryzmami XX wieku, które naznaczyły także losy ich krajów, stanowią wielką wartość, zwłaszcza w obliczu współczesnych wyzwań stojących przed naszą częścią Europy.

"Potwór pamięci" to intymne zwierzenia młodego historyka, którego życie zostało „uwięzione w pamięci” o Holokauście. Kiedyś marzył, że zostanie dyplomatą, obecnie jednak stały, choć skromny dochód gwarantuje mu zatrudnienie w Yad Vashem w charakterze przewodnika. Oprowadza izraelskie szkolne wycieczki po Auschwitz-Birkenau, Treblince, Majdanku i Chełmie, przez pewien czas skupia się na Bełżcu i Sobiborze.

Przed zbliżającą się siedemdziesiątą piątą rocznicą konferencji w Wannsee został zatrudniony jako ekspert w zespole przygotowującym uroczystości. W trakcie prac dochodzi do przykrego incydentu z niemieckim reżyserem filmowym. W liście do dyrektora Yad Vahem przewodnik próbuje wyjaśnić przyczyny awantury. Yishai Sarid zadaje serię trudnych pytań o pamięć, przemoc i traumę z polsko-izraelską historią w tle.

Yishai Sarid – uznany izraelski pisarz i adwokat. Należy do czołówki izraelskich prozaików. Wydał pięć powieści. Książka Potwór pamięci została przetłumaczona na języki francuski, niemiecki, angielski, włoski, hiszpański i kataloński. Po polsku ukazała się również jego powieść Limassol (2015).

Joanna Stocker-Sobelman – nauczycielka języków obcych, tłumaczka, autorka licznych publikacji dotyczących losów kobiet w Zagładzie.

Michał Sobelman – historyk, tłumacz literatury hebrajskiej, autor licznych przekładów na język polski, m.in. Hanocha Levina, Savyon Liebrecht, Binjamina Tammuza.

„Radio Wolna Europa i Radio Swoboda. Lata CIA i dalsze” jest pierwszą w pełni udokumentowaną pozycją przedstawiającą kulisy powstania oraz pierwszych dwudziestu lat funkcjonowania tych rozgłośni. Opracowanie oparte jest na kwerendach przeprowadzonych w archiwach w USA, Niemczech, Polsce i na Węgrzech a także na podstawie tajnych akt CIA. A. Ross Johnson, asystent sekcji polskiej Radia Wolna Europa, następnie, w latach 1988-1991, dyrektor RWE, a dzisiaj jego historyk, umożliwia bliższe poznanie założeń, na jakich oparty był program Radia, odpowiada również na pytania o związku rozgłośni z CIA i Departamentem Stanu. Książka śledzi także rozwój amerykańsko-wschodnioeuropejskiego partnerstwa w tworzeniu RWE, nie omijając tematów kontrowersyjnych, takich jak wykorzystywanie relacji Józefa Światły czy ocena reform Wiesława Gomułki po 1956 roku.

Książka opowiada o sprawie Michaiła Chodorkowskiego, skazanego przez Sąd Rosyjski i umieszczonego w ciężkim więzieniu za sprzeciw wobec polityki Kremla. Opowiada o współczesnej Rosji, mówi o prawach człowieka i obywatela oraz analizuje sytuację prawną panującą w systemie jurysdykcyjnym, ekonomicznym i społecznym Rosji. Jest niezbędną pracą dla zrozumienia współczesnej polityki rosyjskiej i rosyjskiego społeczeństwa.

Książka opowiada o sprawie Michaiła Chodorkowskiego, skazanego przez Sąd Rosyjski i umieszczonego w ciężkim więzieniu za sprzeciw wobec polityki Kremla. Opowiada o współczesnej Rosji, mówi o prawach człowieka i obywatela oraz analizuje sytuację prawną panującą w systemie jurysdykcyjnym, ekonomicznym i społecznym Rosji. Jest niezbędną pracą dla zrozumienia współczesnej polityki rosyjskiej i rosyjskiego społeczeństwa.

Lee Harvey Oswald, człowiek, który oddał śmiertelny strzał w stronę Johna Fitzgeralda Kennedy’ego, przez prawie trzy lata przebywał na terenie ZSRR. Dziewiętnastoletni zdemobilizowany żołnierz z prowincji, oczarowany marksizmem, demonstracyjnie zrzekł się amerykańskiego paszportu i w latach 1959-1962 mieszkał i pracował w Mińsku. Początkowa fascynacja z czasem jednak osłabła i Oswald, wraz ze świeżo poślubioną żoną Mariną Prusakową, wrócił do USA, by w 1963 roku na Dealey Plaza w Dallas dokonać zamachu na prezydenta Kennedy’ego.O trzech latach spędzonych przez Oswalda w ZSRR opowiada książka „Ślad motyla. Oswald w Mińsku”. Alaksandr Łukaszuk, autor książek poświęconych historii XX. wieku, tłumacz, dziennikarz i redaktor, dyrektor sekcji białoruskiej radia Swaboda, szczegółowo opisuje miński okres życia Oswalda.

Tango śmierci to opowieść o wielokulturowości Lwowa, którą przerywa druga wojna światowa. Dramatyczna historia prawdziwej przyjaźni Polaka, Ukraińca, Żyda i Niemca wzmocniona świetnym poczuciem humoru Jurija Wynnyczuka. Autor przekładu Bohdan Zadura.
Jurij Wynnyczuk (ur. 1952) – ukraiński pisarz, dziennikarz i redaktor. Ukończył studia na Wydziale Filologicznym Podkaprackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka. Dwukrotny laureat najbardziej prestiżowej ukraińskiej nagrody literackiej „Książka Roku BBC” – w 2005 r. za powieść Wiesniani ihry w osinnich sadach i w 2015 r. za Tango śmierci. Mieszka we Lwowie.

"Nasze matki – Włodzia Barbaryka, Gołda Milker, Jadzia Bilewicz i Rita Eger – poznały się w dziesiątą rocznicę Bazaru, przy symbolicznej mogile na Cmentarzu Janowskim, a że wszystkie cztery były lwowiankami, szybko się zaprzyjaźniły i zaczęły coraz częściej się widywać, ku zachwytowi dzieciaków, bo obchodziliśmy trzy Wielkanoce – katolicką, greckokatolicką i żydowską – i lubiliśmy chodzić w gości jedni do drugich, łasując to czerwony kozacki barszcz, w którym pływały uszka z grzybami, a na wierzchu złociła się podsmażona cebulka, to faszerowaną rybę, którą Gołda ozdabiała tartym chrzanem i dziwnymi wycinankami z gotowanych buraków i marchwi, to pierogi z kiszoną kapustą, to kwaśne gołąbki z tartych kartofli, to kiełbaski po bawarsku, to fantazyjne przekładańce, placki, strudle i precle, których zapach po brzegi wypełniał mieszkanie i łaskotał nozdrza." - fragment książki

TESTAMENT PROMETEUSZA jest poświęcony kształtowaniu się polskiej polityki wschodniej w okresie transformacji oraz wyjaśnieniu jej genezy. Nowa polityka uformowała się w czasie wielkiej zmiany 1989–1991, gdy jeden porządek międzynarodowy został w ciągu kilku lat zastąpiony innym. Autor analizuje te procesy w oparciu o wiele nieznanych wcześniej badaczom dokumentów, przeprowadzone przez siebie ankiety eksperckie i wywiady. Pokazuje zależności pomiędzy polską polityką wschodnią a trendami światowymi i podejściem Jana Pawła II. Prezentuje rolę w kształtowaniu polskiej polityki wschodniej kluczowych polityków epoki, między innymi Krzysztofa Skubiszewskiego, Tadeusza Mazowieckiego, Bronisław Geremka, Zbigniewa Brzezińskiego; wiele uwagi poświęca funkcjonowaniu polskiej dyplomacji w okresie przełomu. Czytelnik otrzymuje kompleksowy opis procesów, które kształtowały politykę wschodnią na początku III RP, oraz propozycje ich interpretacji.

Wilno – to miasto ducha, miasto halucynacji. Nie można go sobie wyśnić albo wyobrazić – samo jest snem albo tworem wyobraźni. Po Wilnie chodzą duchy litewskich książąt, witają się ze znajomymi, zagadują dziewczyny i ponuro tłoczą się na przystankach trolejbusowych. Unoszą się tutaj i mieszają zapachy z czasów polskich, zapachy pożarów i epidemii oraz najbardziej banalny wyziew zwykłej benzyny. Tu nocami Żelazny Wilk wyje strasznie i woła o pomoc. Tu możesz nieoczekiwanie spotkać zmarłego, zamęczonego niegdyś przez gestapo albo bezpiekę, powtarzającego wciąż imię zdrajcy, którego nikt nie chce słyszeć. W Pradze czy w Lizbonie starożytność unosi się obok dzisiejszej bezduszności. W Wilnie każdy dom, każde skrzyżowanie wąskich uliczek jest miejscem zarazem starożytnego życia, jak i dzisiejszej katalepsji. Wilno to wiele miast ułożonych jedn0 na drugim.

Wilno jest labiryntem skomplikowanym, pozbawionym centrum (sensu), żyjącym własnym życiem i determinującym życia swoich mieszkańców. Labiryntem do potęgi – przenika się w nim nie tylko kilka miast (Wilno sowieckie, litewskie, polskie, żydowskie), ale i epok. Jest to siedziba zła, jednak równocześnie jest także miastem ukochanym – Wileński poker to poruszająca oda do wspaniałego miasta o bogatym duchu, którego Oni zabijają w swej okrutnej dehumanizacji.

Poznajcie Gusiewa – kwintesencję Rosji. Tylko tam przedstawiciel kultury najwyższych lotów, twórca wybitnych spektakli teatralnych i filozof, może być zarazem prostakiem. Przenikliwe oceny świata łączy w całość z bajdurzeniem o bytach pozamaterialnych. Rozumie kobiety, jakby był jedną z nich, a zarazem traktuje je przedmiotowo. Rosja jest ciężko zaburzona, potrzebuje terapeuty – wracza. Wracz jest Rosją, lecz Rosja nie jest wraczem.

Martin Ryšavý (ur. 1967) – absolwent biologii na Uniwersytecie Karola w Pradze oraz scenopisarstwa na Wydziale Filmowym i Telewizyjnym Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze (FAMU), obecnie wykłada na tej uczelni scenopisarstwo. Nakręcił ponad dziesięć filmów dokumentalnych, m.in. Afoňka už nechce pást soby(2004; nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Jihlavie), Malupien (2008), Slepý Gulliver (2017). Autor scenariuszy, m.in. do filmów Lesní chodci (2003) Ivana Vojnára, Aljona (2008) Jaroslava Brabeca. Przychylność krytyki literackiej i sympatię czytelników przyniosła mu dwutomowa powieść Cesty na Sibiř (2008), a podtrzymał Wracz (2011). Obie książki uhonorowano najważniejszą nagrodą literacką w Czechach – Magnesia Litera. Poza działalnością literacką, pedagogiczną i filmową Martin Ryšavý spełnia się muzycznie – jest wokalistą zespołu Bouchací šrouby.

Anna Wanik (ur. 1984) – absolwentka filozofii, menedżerka kultury, bohemistka, tłumaczka literatury z języka czeskiego. Przełożyła m.in. zbiór esejów Tomáša Kulki Sztuka a falsyfikat (2014), zbiory opowiadań Marka Šindelki Zostańcie z nami (2016) i Mapa Anny (2020), eksperymentalną książkę Ladislava Čumby Wittgenstein: wiadomo, że… (2019) oraz powieść dla młodzieży Transport poza wieczność Františka Tichego (2019). Założycielka Fundacji Kukatko, wspierającej polsko-czeską współpracę kulturalną.

Świetny sposób jak ominąć embargo na Rosję – przez Czechy. Zajebiste!
Andrzej Stasiuk

Powieść Herkusa Kunčiusa Żelazna rękawica Stalina, w przekładzie Izabeli Korybut-Daszkiewicz, jest przewrotną biografią kata, który padł ofiarą systemu. Herkus Kunčius nie ma litości dla swojego bohatera, „torturuje” go własną ironią.

Autor z ogromną dawką ironii opisuje losy Nikołaja Jeżowa, urodzonego na Litwie szefa NKWD i wykonawcy Wielkiego Terroru. Literackie studium przypadku przedstawia narodziny homo sovieticus i przypomina o genezie krwawego bolszewizmu – jego zalążki pojawiły się jeszcze w Imperium Rosyjskim.