Prekursorką badań interdyscyplinarnych w łódzkim ośrodku geomorfologicznym była Profesor Anna Dylikowa. Współpraca badaczy reprezentujących różne obszary nauki została nawiązana pod-czas archeologicznych badań obozowisk ludności późnopaleolitycznej, które stwierdzono na po-wszechnie znanym stanowisku w Witowie, także w Skaratkach oraz w innych miejscach położonych w pradolinie warszawsko-berlińskiej. W badaniach interdyscyplinarnych, zwanych przez Prof. A. Dy-likową „badaniami zespołowymi”, następował samoistny podział ról, adekwatny do zakresu proble-matyki pojawiającej się na danym stanowisku. Geomorfolog analizował morfologię i strukturę wydm na których bytowali późnopaleolityczni myśliwi i zbieracze, archeolog badał odnalezione artefakty i obiekty, zaś paleobotanik studiował ewolucję roślinności w otoczeniu stanowiska na podstawie ko-palnych sporomorf. Trójosobowy zespół badaczy wydawał się w latach 50. i 60-tych ubiegłego wieku wystarczającym do kompleksowego spojrzenia na paleogeografię badanego stanowiska. Podkreślić należy, że współpraca naukowa była w ośrodku łódzkim bardzo często inicjowana przez archeologów skupiających się w trzech instytucjach – Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi, Instytu-cie Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego oraz w Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Aka-demii Nauk. Taka organizacja badań utrzymywała się do końca XX wieku; analizy prowadzono ze zmienną intensywnością, w przeważnie niewielkich zespołach, niekiedy poszerzanych o innych specja-listów. Wielokrotnie konfrontowano świadectwa geomorfologiczne, archeologiczne, palinologiczne i wyniki radiometrycznych datowań osadów. Zazwyczaj ich wymowa była zbliżona, ale szczególnie wiele uczyły sytuacje, gdy geomorfolog, archeolog, paleobotanik i fizyk przedstawiali rozbieżne wyniki i wnioski. Sytuacje braku zgodności prowadzonych równolegle analiz specjalistycznych zmuszały do pogłębiania studiów literatury przedmiotu, sięgania do kolejnych źródeł i analiz, reinterpretacji da-nych. Paradoksalnie, rewizję panujących wówczas poglądów i postęp w paleogeografii udawało się uzyskać właśnie w sytuacji sprzeczności wyników poszczególnych analiz, która na początku badań wydawała się niemożliwa do pokonania, a później okazywała się jedynie pozorna. Istotny przełom w badaniach interdyscyplinarnych w ośrodku łódzkim nastąpił w pierwszej deka-dzie XXI wieku w związku z eksploracją unikalnego, małego torfowiska wysoczyznowego „Żabieniec”, położonego na Wzniesieniach Łódzkich w odległości kilku kilometrów na północ do podłódzkich Brze-zin. Tym razem inicjatywa badawcza była po stronie badaczy z Instytutu Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego, a obiekt torfowiskowy w którym zostały zbadane osady o miąższości blisko 16,5 m, dawał nadzieję na kompleksowe odtworzenie zmian środowiskowych obejmujących Wzniesienia Łódzkie po-między górnym plenivistulianem a współczesnością. Zespół badawczy uległ znacznemu poszerzeniu – oprócz geomorfologów, archeologa i paleobotanika w jego skład weszli także: geochemik i hydrochemik, hydrogeolog, diatomolg, torfoznawca, gleboznawca, fizyk, historyk oraz specjaliści prowadzący analizy makroszczątków roślinnych, a także analizy paleozoologiczne: kopalnych wioślarek, ameb skorupkowych i muchówek. Badania interdyscyplinarne torfowiska „Żabieniec” nie polegały na nie-uzasadnionym multiplikowaniu kolejnych analiz. Żadna analiza wykonana w oparciu o osady organo-geniczne z „Żabieńca” nie okazała się niepotrzebna. Szkoda jedynie, że własności ekosystemu jezior-no-torfowiskowego nie pozwoliły na rozwój niektórych spośród badanych mikroorganizmów przez całe minione 20 000 lat i nie udało się osiągnąć wyższej rozdzielczości analiz. Badania interdyscyplinarne miały na celu odtworzenie zmienności szeregu konkretnych parame-trów środowiska, w tym niektórych o charakterze ilościowym, uzyskanych z różnych źródeł za pomocą odpowiednich metod badawczych. Zbiór tak zgromadzonych danych, zwanych w literaturze danymi multi-proxy, obrazował ewolucję systemu torfowiskowego w funkcji czasu, odwzorowując tym samym zmiany śro (...)

Na początku dziejów Ziemia była miejscem dzikim i niezbadanym, pełnym rozmaitych stworzeń. Ludzie musieli się mierzyć z wieloma niebezpieczeństwami. Wyobraź sobie tylko: dzikie zwierzęta, wygłodniali jaskiniowcy, siarczysty mróz, ciemne pieczary? A za to nie było szpitali, lodówek i centralnego ogrzewania! Nic dziwnego, że przeżywało niewielu? Ale nie bój się, jesteśmy tu po to, żeby ci pomóc. Dzięki temu podręcznikowi przetrwania dasz sobie radę w jednej z najbardziej fascynujących i najgroźniejszych epok w historii. Uwaga, zaczynamy!

Wydanie krytyczne niepublikowanego wcześniej tekstu Stefana Krukowskiego, jednego z ojców polskiej archeologii, dotyczącego jego badań na stanowisku jaskiniowym w Gruzji w 1916 roku. Tekst został opracowany naukowo przez zespół archeologów z Instytutu Archeologii UW, Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, Rosyjskiej Akademii Nauk w St. Petersburgu, Muzeum Narodowego w Tbilisi i Ilia Muzeum w Tbilisi. Publikacja, wydana w językach rosyjskim, polskim, gruzińskim i angielskim, składa się z części wstępnej (prezentującej m.in. sylwetkę Krukowskiego, historię badań na omawianym stanowisku oraz badań nad paleolitem w Gruzji w ogóle), z tekstu Krukowskiego i towarzyszących mu ilustracji, a także z oddzielnych, wykonanych współcześnie tablic z rysunkami i zdjęciami zabytków. Stefan Krukowski, rocznik 1890, samotnik bez matury i studiów wyższych, polski badacz paleolitu, twórca szkoły badawczej, wielki nauczyciel polskich prehistoryków, w Gruzji pojawił się w maju 1916 roku. W ciągu dwóch lat penetrował jaskinie i schroniska skalne. Monografię jaskini Gvardjilas Klde napisał 100 lat temu, lecz zawarte w niej analizy równie dobrze mogłyby wyjść spod pióra współczesnego archeologa. Gdyby książka ta ukazała się drukiem, jak chciał tego Stefan Krukowski, w 1918 roku, historia archeologii europejskiej potoczyłaby się zapewne zupełnie innymi torami. Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC BY 3.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Critical edition of the unpublished text of Stefan Krukowski, one of the fathers of Polish archaeology, regarding his research on the cave site in Georgia in 1916. The book, edited in Russian, Polish, Georgian and English, consists of the introductory part (consisting Krukowski’s biography, history of research in the site under discussion and of the research on the Paleolithic in Georgia in general), of the text of Krukowski and accompanying illustrations, as well as of the separate modern tables with drawings and photos of the artifacts.

Kim jest Lady Sapiens? Myśleliśmy, że prehistoryczny mężczyzna biegał z włóczną i polował na mamuty, a kobieta rodziła dzieci, dbała o płomień w jaskini i była zbieraczką. Aż do teraz. Cirotteau, Kerner i Pincas udowadniają, że już w prehistorii kobieta była równa mężczyźnie. Dzięki zaawansowanym technikom badawczym wiemy dzisiaj, jaki tryb życia prowadziła. Zdecydowanie daleko jej było do obfitych kształtów Wenus – miała atletyczną sylwetkę, by móc z powodzeniem polować, zabijać, opiekować się dziećmi i chorymi. Czy można powiedzieć, że podobnie jak współczesna kobieta godziła pracę z macierzyństwem? Matka, konstruktorka, lekarka, łowczyni, szamanka. Kobieta. Dzięki Lady Sapiens przetrwaliśmy i jesteśmy dziś tacy, jacy jesteśmy.