Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, zwane Archiwum Ringelbluma, jest unikalnym zbiorem dokumentów stanowiących jedno z najważniejszych świadectw Zagłady Żydów. Składające się na nie materiały od początku tworzono i zbierano według ścisłych zasad metodologicznych, w co zaangażowany był kierowany przez Emanuela Ringelbluma zespół fachowców-dokumentalistów oraz ludzi nauki, literatury, kultury i społeczników. W żadnym skupisku żydowskim egzystującym pod niemieckim terrorem nie podjęto podobnej inicjatywy na tak wielką skalę. Archiwum Ringelbluma powstało w getcie warszawskim, ale z jego kart wyłania się panoramiczny obraz losu ludności żydowskiej w czasie Zagłady. Materiały tam zgromadzone są czymś więcej niż tylko źródłem historycznym – są świadectwem rozumianym w kategoriach moralnych i egzystencjalnych, manifestacją ludzkiej podmiotowości.

Najbardziej osobista opowieść w literackim dorobku Doroty Sumińskiej ― miłosne wspomnienie, album wspólnych chwil, list do ukochanego, krzyk nadziei, jęk rozpaczy i intymne wyznanie w jednym. Tomasz Wróblewski ― uznany lekarz i wieloletni partner pisarki ― zmarł 7 listopada 2021 roku, w niespełna miesiąc po ich ślubie. Byli nastolatkami, kiedy rozkwitła między nimi miłość. Potem ich drogi rozeszły się na ponad trzy dekady, aż w końcu zostali parą na dobre i na złe, już jako dorośli ludzie „po przejściach”. Dzielili pasję do podróżowania i medycyny oraz miłość do zwierząt, wzajemnie się inspirowali, nie było im jednak dane cieszyć się małżeństwem.

Wspólną cechą artykułów publikowanych w tym tomie „Przeglądu Socjologicznego” jest zastosowanie tekstów pisanych jako materiału badawczego. Nierzadko teksty pisane traktowane są przez socjologów jako oczywiste, nieproblematyczne i w pewnym sensie transparentne źródła wiedzy. Tymczasem zamieszczone w tym numerze artykuły wskazują na olbrzymie zróżnicowanie w obszarze tekstów pisanych i miejsc ich pozyskiwania (od internetowych komentarzy poprzez prywatne listy do oficjalnych raportów); wielorodność stosowanych wobec tych materiałów metod (od klasycznej metody badania dokumentów osobistych po nowe metody analizy jakościowej i ilościowej); różnorodność perspektyw, za pomocą których można teksty pisane interpretować (reprezentowane są bowiem nie tylko perspektywy socjologiczne, ale także literaturoznawcze i pochodzące z dziedziny antropologii kulturowej) oraz wielość zagadnień społecznych i kulturowych, do których dostęp umożliwia analiza tekstów pisanych. Przedstawiamy także trzy recenzje książek wydanych w 2015 roku. Dwie z nich dotyczą odmiennych orientacji metodologicznych: sondażowych badań internetowych (Web Survey Methodology) i wykorzystania studium przypadku w badaniach naukowych (polskie wydanie znanej książki Roberta K. Yina). Wraz z trzecią recenzją nawiązujemy do tematyki akademickiej dominującej w artykułach zawartych w tym tomie i przyglądamy się książce, która stanowi próbę „opowiedzenia uniwersytetu” poprzez biografie osób związanych z Uniwersytetem Łódzkim. W dziale „Kronika” proponujemy sprawozdanie z niedawnych obchodów 70-lecia łódzkiej socjologii, które stanowiły okazję do refleksji nad przeszłością oraz współczesnością socjologii na Uniwersytecie Łódzkim oraz nad ogólną sytuacją socjologii jako dyscypliny. Drugim elementem „Kroniki” jest wywiad z synem Jana Szczepańskiego, Arturem Szczepańskim. Dzięki temu wywiadowi wspominamy postać jednego z najwybitniejszych polskich socjologów XX wieku, a pośrednio także rolę, jaką profesor Szczepański odegrał w historii Uniwersytetu Łódzkiego i łódzkiej socjologii.

Zbiór artykułów dotyczących praktyk tworzenia i analizowania tekstów z pogranicza literatury i biografistyki. Redaktorzy podjęli się interdyscyplinarnego zadania – w kontekście badań autorów nad dokumentami osobistymi skonfrontowali stanowiska interpretacyjne nauk społecznych, filozofii i literaturoznawstwa. Oprócz teoretycznych rozważań nad tekstologicznym badaniem zjawisk społeczno-kulturowych tom zawiera analizy związków między życiem i twórczością w utworach Jerzego Pilcha, Henryka Elzenberga, Stanisławy Przybyszewskiej, Gerharta Hauptmanna oraz Andrzeja Bystronia. Odniesieniami do kategorii dokumentu osobistego publikacja wpisuje się w obchody setnej rocznicy opublikowania przez Williama I. Thomasa i Floriana Znanieckiego dzieła Chłop polski w Europie i Ameryce. Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC BY 3.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). A collection of articles on the practices of creation and analysis of texts on the borderland of literature and biographical writing. The authors undertook interdisciplinary research on personal documents, confronting the interpretative approaches in social sciences, philosophy and literary studies. In addition to the theoretical considerations on the textological studies of sociocultural phenomena, the volume contains analyses of the relationships between the life and works in the writings of Jerzy Pilch, Henryk Elzenberg, Stanisława Przybyszewska, Gerhart Hauptmann and Andrzej Bystroń.