Tomasz Kurasiński, Kalina Skóra Słowo wstępne ........5 Marcin S. Przybyła Społeczne hierarchie i archeologiczne rankingi grobów. Dyskusja w oparciu o analizy dwóch cmentarzysk z końca epoki brązu w Polsce południowej .....7 Jacek Woźny Przestrzeń cmentarzysk pradziejowych w teorii i praktyce archeologicznej ...............29 Katarzyna Czarnecka W środku paradnej tarczy. Ciekawy grób z cmentarzyska kultury przeworskiej w Czersku, pow. piaseczyński ...................35 Kalina Skóra Trup nieobecny?... czyli o brakujących szczątkach kostnych w grobach kultury wielbarskiej ........45 Joanna Zagórska-Telega, Jacek Pikulski Uwagi na temat rozplanowania przestrzennego cmentarzyska w Michałowicach. Możliwości interpretacji funkcji obiektów rowkowych .................69 Elżbieta Dąbrowska W kościele czy poza kościołem – lokalizacja pochówków w Polsce piastowskiej .............81 Michał Dzik Uwagi o funkcji i symbolice konstrukcji wczesnośredniowiecznych grobów w obudowach kamiennych .............87 Leszek Gardeła, Kamil Kajkowski Groby podwójne w Polsce wczesnośredniowiecznej. Próba rewaluacji ..................103 Andrzej Janowski Przestrzeń rozświetlona. Znaleziska świec i wosku w grobach komorowych na terenie Europy Środkowowschodniej.........................121 Joanna Kalaga Groby z płytami na cmentarzysku przy kościele pod wezwaniem św. Mikołaja w Wiślicy. Aspekt archeologiczny i społeczny ..............131 Andrzej Krzyszowski Naczynia ceramiczne i wiaderka klepkowe z wczesnopiastowskiego cmentarzyska w Sowinkach k. Poznania ..............137 Tomasz Kurasiński Grotem w dół, grotem w górę. Deponowanie włóczni w grobach wczesnośredniowiecznych na ziemiach polskich .....................159 Marian Rębkowski Cmentarz w chrześcijańskiej przestrzeni średniowiecza........................191 Anna Wrzesińska, Jacek Wrzesiński Kto się nie leni, zrobi złoto z kamieni – osełki w grobach wczesnego średniowiecza ......................197 Paweł Duma Groby przestępców na Śląsku w świetle najnowszych badań archeologicznych ..............225

O chrześcijaństwie mówi się, że kultywuje miłość bliźniego. Jednak dla świata antyku triumf nowej religii nie oznaczał nadejścia epoki miłości. Choć przed nowym Bogiem wszyscy mieli być równi, to tych, którzy go nie uznali, spotykał okrutny los, a ich świątynie, posągi i pisma unicestwiano. Skala tych zniszczeń była ogromna i przyniosła ludzkości niepowetowane straty. Wiele bezcennych świadectw kultury starożytnej przepadło bezpowrotnie. Fanatyczna wrogość wyznawców nowej wiary wobec wszystkiego, co wyrosło na gruncie starej, może szokować. Kilka lat temu w Iraku i Syrii ekstremiści z Państwa Islamskiego wysadzali w powietrze antyczne budowle, a wieści o tym wywołały oburzenie na całym świecie. Podobnie postąpili talibowie z posągami Buddy w Afganistanie. Od wydarzeń opisywanych przez Catherine Nixey w tej błyskotliwej i poruszającej książce minęły wieki. Proste analogie wydają się więc nie na miejscu. Jednak podobieństwo scen z „Ciemniejącego wieku” do tych, które docierały do nas niedawno z Bliskiego Wschodu, niepokoi i daje do myślenia. „The New York Times”, „The Spectator”, „The Observer” oraz BBC History uznały „Ciemniejący wiek” za jedną z najważniejszych książek roku.

Setki, jeśli nie tysiące lat dominacji „wielkich narracji” o „doniosłych” wydarzeniach sprawiły, że nie potrafimy sobie uświadomić charakteru zwykłego życia w danej epoce: wiemy, jak staczano epokowe bitwy, nie wiemy, jak mieszkano. Jacques Le Goff i Nicolas Truong przedstawili syntezę zjawisk i zagadnień związanych z podstawowym elementem życia codziennego – z ludzkim ciałem. Skupili uwagę na średniowieczu, ponieważ dobitnie reprezentuje ono problem postrzegania historii. Uchodzi za wybitnie duchowe i może dlatego pozostaje słabo zbadane od strony życia „cielesnego”. Autorzy wydobywają charakterystyczne dla średniowiecza zderzenie wysokiego z niskim, wszechobecne napięcie między potępieniem a kultywacją sfery materialno-zmysłowej, między „postem a karnawałem”, celibatem a miłością dworską, nagą Ewą a ubraną Maryją, ascezą a opowieściami o Krainie Pieczonych Gołąbków. Starają się pokazać, że napięcie to, bez mała sprzeczność, tkwi w samej naturze chrześcijaństwa, w jego afirmacji doczesności jako dzieła Bożego i zarazem odrzucaniu jej w imię życia wiecznego. Nawet jednak w średniowieczu ciało, jak piszą autorzy, „nigdy nie daje za wygraną”.

ENGLISH When speaking about Jesus, are we confined only to belief? If we examine historical sources, can we come to the conclusion that Jesus of Nazareth was non-existent? What do the facts tell us? “How can I know…?” is a review of fascinating documents of the first centuries of our era. The conclusions of their analysis are a challenge to everyone who is sincerely seeking the truth. One cannot remain indifferent. POLSKI Czy mówiąc o Jezusie jesteśmy zdani tylko na wiarę? Czy analizując źródła historyczne możemy dojść do wniosku, że Jezus z Nazaretu jest wielkim nieobecnym? Jak wyglądają fakty? „Skąd mogę wiedzieć...?” to przegląd fascynujących dokumentów z pierwszych wieków naszej ery. Wnioski z ich analizy stanowią wyzwanie dla każdego szczerego poszukiwacza prawdy. Nie da się przejść obok nich obojętnie.

Konińskie Studia Społeczno-Ekonomiczne to czasopismo naukowe, które zrodziło się z potrzeby poszukiwań wspólnego mianownika między różnymi doświadczeniami jednostek zarówno na płaszczyźnie społecznej, osobistej, a przede wszystkim badawczej. Czasopismo to ex definitione ma charakter interdyscyplinarny, zaś poszukiwania naukowe mają wymiar „wielowarstwowy”, czyli nie zamykamy się, np.: na określonej metodologii, czy dziedzinie nauki, ale propagujemy transdyscyplinarne podejście w proponowanych tekstach autorów. W związku z tym pragniemy by na łamach naszego czasopisma poruszano zagadnienia z zakresu rożnych dziedzin naukowych; nie przekreślamy również tekstów poglądowych, czy kazuistycznych, interesuje nas wszystko, co może służyć nowemu spojrzeniu oraz interpretacji problemów społecznych.

Konińskie Studia Społeczno-Ekonomiczne to czasopismo naukowe, które zrodziło się z potrzeby poszukiwań wspólnego mianownika między różnymi doświadczeniami jednostek zarówno na płaszczyźnie społecznej, osobistej, a przede wszystkim badawczej. Czasopismo to ex definitione ma charakter interdyscyplinarny, zaś poszukiwania naukowe mają wymiar „wielowarstwowy”, czyli nie zamykamy się, np.: na określonej metodologii, czy dziedzinie nauki, ale propagujemy transdyscyplinarne podejście w proponowanych tekstach autorów. W związku z tym pragniemy by na łamach naszego czasopisma poruszano zagadnienia z zakresu rożnych dziedzin naukowych; nie przekreślamy również tekstów poglądowych, czy kazuistycznych, interesuje nas wszystko, co może służyć nowemu spojrzeniu oraz interpretacji problemów społecznych.

Zbudowanie przez Jana Gutenberga pierwszej w historii maszyny drukarskiej doprowadziło do rewolucji wydawniczej. W poszukiwaniu tekstów poczytnych, zatem łatwych do sprzedaży jako mających szeroki krąg odbiorców, drukarze częstokroć decydowali się na tłoczenie pojedyńczych ksiąg biblijnych lub całych jej korpusów.

„Najkrótsza historia Europy” to światowy bestseller przetłumaczony na 18 języków. Cywilizacja chińska przez długi czas była bardziej zaawansowana niż europejska. Jednak to w Europie po raz pierwszy pojawił się stały wzrost gospodarczy, a następnie rewolucja przemysłowa. To w Europie rozwinęły się fundamentalne atrybuty nowoczesności, jak rządy reprezentatywne i prawa jednostki. To tutaj wytworzył się unikalny splot sił politycznych, demograficznych, kulturowych i technologicznych, doprowadzając do powstania cywilizacji, która następnie narzuciła swoje wzorce wszystkim pozostałym. Dlaczego akurat w Europie? „Najkrótsza historia Europy” to szerokie, przekrojowe i syntetyczne spojrzenie na dzieje Europy okiem historyka z drugiej strony globu. Choć w tak dużym oddaleniu pewne szczegóły stają się niewidoczne, dopiero wówczas możemy dostrzec wielką grę idei, systemów i instytucji na monumentalnej planszy historii. Dlatego ta książka to znacznie więcej niż tylko historia Europy w pigułce; to także przystępna, dobitna i miejscami zabawna autorska analiza najważniejszych czynników odpowiedzialnych za wyjątkowość Starego Kontynentu, jak jego skomplikowanej ewolucji politycznej, zmieniającej się roli chrześcijaństwa, wpływu granic językowych, konfliktów między papieżem a cesarzem, a także wielkich inwazji i podbojów, które zmieniały kontynent. Autor zaczyna od wartkiego przeglądu historii cywilizacji europejskiej, opisując jej narodziny z nieoczekiwanego połączenia trzech elementów: myśli antyku, chrześcijaństwa oraz kultury germańskich wojowników. W toku stuleci z tej wybuchowej mieszanki wyłoniły się wielce specyficzne postacie – pobożni rycerze i wojujący papieże, romantyczni populiści i sentymentalni rewolucjoniści – a jej rozpad zdeterminował dynamikę dziejów Europy w czasach współczesnych. W międzyczasie zaś zwykli ludzie uprawiali ziemię, dopóki nie zostali pierwszymi, którzy poznali dobrobyt uprzemysłowionego społeczeństwa… „Najkrótsza historia Europy” to przystępna, dowcipna i prowokująca do myślenia opowieść o niezwykłej cywilizacji.