Brawurowy debiut literacki.

Miasto między Zabrzem a Rybnikiem. Niedaleko stąd do Toszka, niemieckiego Tost, z wielkim domem wariatów. W latach wojny był tam obóz jeniecki dla Anglików. Uwieczniają go co najmniej trzy książki. Jedną z nich napisał sir P.G. Wodehouse. Potem funkcjonowało więzienie NKWD. Trzy tysiące ofiar. Tego się z Kundli nie dowiemy. Minęło ćwierć wieku. Miasto jest wysypiskiem rozbitków. Niepełne rodziny, podwójne tożsamości, poharatane dusze. Śląscy autochtoni, przesiedleńcy z Kresów, Żydzi, Romowie, Niemcy. A nad tym wszystkim – instancja narracyjna, która widzi wszystko osobno. Bo scalić się tego nie da. To miejsce, gdzie pękła więź języka i świata, gdzie króluje niekonkluzywność, a w codzienności otwiera się egzystencjalna otchłań. Proza Groniec balansuje na skraju tej przepaści - zwykłej i niezwykłej zarazem - ze sprawnością literackiego ucha i języka, jakiej zazdrości się nie tylko debiutantom.

Eliza Kącka

KATARZYNA GRONIEC o sobie:

Jestem piosenkarką. Urodziłam się w Zabrzu 22.02.1972. Nie podobało mi się, że w tej dacie jest tak dużo dwójek. Szybko zaczęłam mówić, ale nie chciało mi się chodzić. Żeby mnie sprowokować do wysiłku, zabierano mi zabawki i kładziono je trochę dalej niż na wyciągniecie ręki. Bawiłam się palcami. Piosenkarsko zadebiutowałam na komunii siostry, mając półtora roku. Ku ogólnej konsternacji - Mazurkiem Dąbrowskiego. Lubiłam pisać ale nienawidziłam dwójek i pytania: jak ktoś, kto tyle czyta, może walić tyle ortów? Postanowiłam komunikować się śpiewem. Po pięćdziesiątce nabrałam odwagi.

10 opowiadań. „Sceny z życia sąsiedzkiego, rodzinnego, małżeńskiego, biurowego, gospodarczo-turystycznego zakotwiczone w realności [...], jednocześnie rozgrywają się w sferze fantasmagorii. […] Słowo Bawołka ma czasami jakby biblijną substancjalność, czasami jest lotne, czasami chropawe, ciężkawe, będąc słowem prozy ożywiane jest jednak przez ducha poezji. […] pisarstwo oryginalne w nacechowaniu plebejskością, na przerost której nigdy polska literatura nie cierpiała, pisarstwo samoswoje, jeśli do czegoś nawiązujące to nie niewolniczo (trzy nazwiska się tu cisną pod pióro – Kafka, Gombrowicz, Schulz - sytuacje, w których bohaterowie Bawołka się znajdują, są często kafkowskie, problemy - gombrowiczowskie, klimat prowincjonalności i język, którym się go oddaje - schulzowski” ( Bohdan Zadura). „Intrygująco niepochwytne” (Dariusz Nowacki).

Bawołek jest sobie wierny. Opinie krytyków dotyczące pierwszego tomu jego prozy jak ulał pasują do nowego zbioru.

O autorze

Waldemar Bawołek – wcześniej wydał pięć książek: Delectatio morosa,Raz dokoła, Humoreska, To co obok, Echo słońca. Dwukrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia. Żyje w Cieżkowicach, gdzie się urodził w 1962 roku.

Lekcje kwitnienia, poruszając temat sekty, który mógłby wydawać się marginalny, dotykają kwestii uniwersalnych związanych z naturą ludzką. Powieść stopniowo odsłania wzajemne relacje członków takiej wspólnoty, rzucając światło na ich motywacje. Są wśród nich poszukiwanie remedium na doznanie straty, pragnienie zaistnienia w grupie czy potrzeba destrukcji zastanych porządków i wcześniej zadzierzgniętych więzi. Książka skłania do rozważań o kondycji i kryzysie współczesnych autorytetów, podejmuje filozoficznie znaczący problem stosunku człowieka do natury.

Kompozycja książki jest prosta, ale przemyślana i konsekwentna. Katarzyna Pochmara-Balcer kontynuuje tradycję prozy punktów widzenia.

„To z jednej strony studium manipulacji, opowieść o duchowym uwiedzeniu, a z drugiej satyra ekologiczna o tym, jak zyskać władzę nad ludźmi w imię dobra przyrody".

Justyna Sobolewska "Polityka"

O autorce

Katarzyna Pochmara-Balcer – urodzona w 1984 roku, absolwentka filozofii i filologii węgierskiejna Uniwersytecie Warszawskim. Publikowała w „Kulturze Liberalnej”, „Tekstualiach” i „Przeglądzie Powszechnym”. Mieszka w Warszawie z mężem, dziećmi, psem i roślinami. Lekcje kwitnienia są jej debiutem książkowym. Zostały uznane za najlepszą pracę literacką powstałą w ramach podyplomowych studiów „Szkoła Mistrzów. Studia technik pisarskich i prezentacji tekstu literackiego” na Wydziale Polonistyki UW w roku akademickim 2017/2018

Siedem opowiadań czasem nazywanych powieścią. Debiut uznany za jedną z najlepszych książek roku 2019, wyróżniony nagrodą Olśnienia Onetu 2020.

„Nie wiem, czy można dobitniej zaakcentować w debiucie swoją odrębność pisarską na polskiej scenie literackiej, miejscu od jakiegoś czasu nieprzychylnemu autorom o artystycznych ambicjach, którym literatura służy do prowadzenia symbolicznych opowieści o dusznych tajemnicach skrywanych przez człowieka. Zastanawiające jest, że tyle trzeba czekać na odkrycie takiego talentu prozatorskiego, odbijającego się we własnym, niepowtarzalnym blasku, trudno uchwytnym w recenzji i zmierzającego do dyskursywnego wyjaśniania, co zwykle kończy się częściową interpretacyjną porażką. Jak się okazuje, żeby pisać wybitną prozę nie trzeba wcale podążać za głosem krytyków, tęskniących za dawnymi czasami, kiedy to powstawały wielkie powieści realistyczne, mające ponoć potencjał, aby nas zbawić ode złego, zdiagnozować chorą kondycję współczesnej Polski”.

Tymoteusz Milas, „Nowy Napis Co Tydzień”

Barbara Sadurska, ur. W 1974 r., autorka nagradzanych opowiadań i scenariuszy, mieszkanka krakowskiego Podgórza. Ukończyła prawo i polonistykę oraz rozliczne studia podyplomowe, np. na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ.

O AUTORCE

BARBARA SADURSKA, ur. 1974, ukończyła prawo i polonistykę oraz rozliczne studia podyplomowe, np. na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ. Mieszkanka krakowskiego Podgórza.

Historia Maryana - Pinkasa Bursteina, urodzonego w Nowym Sączu malarza, którego prace wiszą w Paryżu w Centrum Pompidou i w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, a my w Polsce nic o nim nie wiedzieliśmy. I nie wiedzielibyśmy nadal, gdyby nie przypadek i dociekliwość Autorki i kilku zaprzyjaźnionych osób. Historia Maryana odsłania się stopniowo, tak jak ją odkrywała Ewa Andrzejewska.

"Nie czytam dużo, bo czytam bardzo powoli, ale mój osobisty ranking książek non-fiction, w których ważne dla mnie jest to JAK są pisane, wydanych w 2017 - bez książek wydawnictwa Dowody na Istnienie, wygląda tak w kolejności przypadkowej: Mikołaj Grynberg, Rejwach, Ewa Andrzejewska Maryan..."

Mariusz Szczygieł

Ta książka wyprowadza czytelnika z błędnego przekonania, że bajki przeznaczone są wyłącznie dla dzieci. Autor opowiada nam dziewiętnaście bajek dla dorosłych – dziewiętnaście historii z dyskretnym morałem. Przy okazji mówi ciekawe rzeczy o judaizmie, o żydowskich zwyczajach i żydowskiej mistyce. Ten autor nie byłby sobą, gdyby nie pokazał, że wiele rzeczy może wyglądać zupełnie inaczej, niż nam się w pierwszej chwili wydaje, że dobre uczynki wcale nie muszą być takie dobre i że na wszystko warto patrzeć z różnych stron.

O AUTORZE

KAROL SIDON, ur. w 1942 r., prozaik, dramatopisarz, scenarzysta, sygnatariusz Karty 77 i naczelny rabin Czech.

Po studiach w praskiej szkole filmowej FAMU pisał scenariusze filmowe, m.in. dla wybitnego słowackiego reżysera Juraja Jakubisko, dramaty, słuchowiska radiowe i prozę. Jego debiutancka powieść Sen o moim ojcuukazała się także po polsku (PIW, 1970). Po 1968 roku objęty zakazem publikacji pracował w kiosku, w gospodarstwie rolnym i jako palacz. Zmuszony do emigracji, na początku lat 80. zamieszkał w Heidelbergu, gdzie studiował judaistykę. Później ukończył w Jerozolimie studia rabinackie. Wrócił do Pragi w 1992 r. jako rabin.

Po Aksamitnej Rewolucji wydano w Czechach większość jego książek publikowanych wcześniej w drugim obiegu. W ostatnich latach oprócz historii o panu Tałesowiczu (wydanej w Czechach pod pseudonimem Chaim Cigan) opublikował czterotomową powieść Gdzie diabeł mówi dobranoc. To przekraczająca granice gatunków, erudycyjna, pełna humoru i fantazji opowieść o podróżach w czasie.

W języku polskim, oprócz autobiograficznego Snu o moim ojcu, pełnej ciepła i humoru opowieści o powojennym dzieciństwie w cieniu Holokaustu, można było poznać sztukę Karola Sidona Shapiro, wystawioną w gdańskim Teatrze Wybrzeże.

Ta proza jest bezczelnie staroświecka, skandalicznie niemodna. Jest szukaniem urody świata. Mimo wszystko, także w cieniu i ciemności.

Tyczyńskiemu zależy najbardziej na obronie szczegółu, najdrobniejszego nawet fragmentu przeszłości. Obronie przed zapomnieniem.

To lektura obowiązkowa dla tych, którzy już czują żal z powodu przyszłej utraty.

Zdzisław Niewieski (z recenzji wewnętrznej)

Masz niewątpliwy talent literacki, co się czuje od razu, po sposobie, w jakim konstruujesz zdania, ich rytm, budujesz nastrój, korzystasz z metafor i porównań, utrzymujesz równowagę pomiędzy tym, co zaobserwowane, a tym, co przeżyte.

Koniecznie pisz dalej. Szkoda, że nie możemy Ci dać nagrody za debiut.

(z maila Jerzego Jarzębskiego do autora)

O AUTORZE:

Tomasz Tyczyński (1960-?), polonista, literaturą zajmował się jako badacz w poważnym instytucie poważnej Akademii, potem krytyk i dziennikarz, a na koniec kurator Muzeum Witolda Gombrowicza. Współpomysłodawca i współtwórca Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza.

Można powiedzieć, że literatura była mu pisana od zawsze, aż w końcu sam zaczął ją pisać. Ta książka to jego literacki debiut. Późny, ale autor ma nadzieję, że przynajmniej w tym przypadku lepiej późno niż wcale.

Nigdzie to opowieść o usilnym poszukiwaniu własnego języka, dziedzictwa i tożsamości. Bohaterka powieści ma trop: gdy była dzieckiem, wychowujący ją dziadek robił z jej włosów pędzle i sprzedawał lokalnym artystom. Jako dorosła kobieta wraca do rodzinnego miasteczka, by odnaleźć obrazy namalowane jej włosami - być może jedyne namacalne dowody swojego istnienia. Tylko czy faktycznie można odnaleźć siebie, zanurzając się w przeszłość? Gdzie szukać swoich korzeni – w miejscach, w ludziach, a może w przedmiotach? „Nigdzie” eksploruje relację między tożsamością, językiem i pamięcią, podążając wraz z bohaterką śladami wydarzeń z przeszłości i wspomnień, którym nie zawsze można ufać.

Małgorzata Boryczka z powodzeniem podjęła grę z tradycją literacką, o czym świadczy już sam tytuł zbioru. Autorka – w przeciwieństwie do Andrzeja Bursy –nie wybrała gatunku reportażu, o którym mowa w znanym wierszu poety, ale sięgnęła po opowiadanie w pierwszej osobie i różne formy stylizacji językowej, by diagnozować mechanizmy życia w małym miasteczku. Okazują się one znacznie bardziej uniwersalne, niż chciałoby się sądzić. Czasem w sposób głęboko ironiczny, czasem ciepły, ale zawsze refleksyjny Boryczka uświadamia nam, że małomiasteczkowość jest w nas i wokół nas.

MAŁGORZATA BORYCZKA – ur. w 1989 r., absolwentka lingwistyki stosowanej na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, tłumaczka języków germańskich. Finalistka 14. Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania we Wrocławiu, laureatka konkursu na najlepszą pracę literacką napisaną w ramach studiów podyplomowych Szkoła Mistrzów na Wydziale Polonistyki UW w roku akademickim 2019/2020. Lubi koty i smutne filmy.

Małgorzata Boryczka z powodzeniem podjęła grę z tradycją literacką, o czym świadczy już sam tytuł zbioru. Autorka – w przeciwieństwie do Andrzeja Bursy –nie wybrała gatunku reportażu, o którym mowa w znanym wierszu poety, ale sięgnęła po opowiadanie w pierwszej osobie i różne formy stylizacji językowej, by diagnozować mechanizmy życia w małym miasteczku. Okazują się one znacznie bardziej uniwersalne, niż chciałoby się sądzić. Czasem w sposób głęboko ironiczny, czasem ciepły, ale zawsze refleksyjny Boryczka uświadamia nam, że małomiasteczkowość jest w nas i wokół nas.

O AUTORCE

MAŁGORZATA BORYCZKA – ur. w 1989 r., absolwentka lingwistyki stosowanej na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, tłumaczka języków germańskich. Finalistka 14. Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania we Wrocławiu, laureatka konkursu na najlepszą pracę literacką napisaną w ramach studiów podyplomowych Szkoła Mistrzów na Wydziale Polonistyki UW w roku akademickim 2019/2020. Lubi koty i smutne filmy.

10 opowiadań/reportaży o życiu daleko od modnych lokali, korporacyjnych biur i redakcji.

Autor niczego nie zmyśla. Pisze tylko o tym, co widział na własne oczy i co poczuł na własnej skórze, kiedy pasł krowy „w górkach na południu Polski”, rozładowywał trawlery zimą w Norwegii albo uczył się „na pilarza”. Pisze o ludziach wyniszczonych harówką, brutalnie traktowanych zwierzętach, o starych drzewach ścinanych dla pieniędzy. Nie eksponuje siebie ani swoich emocji, mówi ściszonym głosem, a i tak mocno szarpie.

Andrzej Dybczak, rocznik 78, antropolog, pisarz, dokumentalista. Jego debiutancka książka Gugara, opowiadająca o życiu syberyjskich pasterzy reniferów, została wyróżniona Nagrodą Kościelskich. Współtwórca wielokrotnie nagradzanego filmu dokumentalnego pod tym samym tytułem.

Mieszka w Krakowie, ale okresowo przemieszcza się po świecie w najróżniejszych celach: od badań etnograficznych po pracę najemną. Pisze, filmuje, chodzi po dzieci do szkoły. Pijący, niepalący.

Zdecydowanie nie o niego chodzi w tytule! Gdyby tak było, to „wszystkich krów” należałoby zamienić na „jednego małego, nierasowego kota”.

Debiutancka powieść Piotra Pazińskiego, za którą został on nagrodzony Paszportem "Polityki" i Nagrodą Literacką Unii Europejskij, był też nominowany do Nike, Przełożona na 12 języków.

"To powiastka filozoficzna o trwaniu, przemijaniu i rozpadzie, a zarazem literacki obrzęd wskrzeszania pamięci. Pierwszy w Polsce lietracki głos trzeciego pokolenia po Holokauście".

Justyna Sobolewska, "Polityka"

"Proza przejmująca i niezwykle sugestywna. Autor potrafi opowiadać o swoich bohaterach, sugerować w ich dziejach sensy ogólne i symboliczne, ale też opisać na przykład las czy drzewo".

Profesor Michał Głowiński

Piotr Paziński, filozof,

pisarz, tłumacz, naczelny redaktor żydowskiego dwumiesięcznika "Midrasz", autor książek o Jamesie Joysie. Do tematyki Pensjonatu powrócił w zbiorze czterech opowiadań Ptasie ulice. Za przekład 12 opowiadań Szmuela Josefa Agnona zebranych w tomie Przypowieść o skrybie został wyróżniony Nagrodą im. Boya-Żeleńskiego 2017.

Pierwszy z planowanych trzech tomów autobiograficznej prozy wybitego krytyka i historyk kultury. Bardzo osobista, zarazem głęboko refleksyjna, pokazująca szeroki kulturowo-historyczny horyzont opowieść o powojennym dzieciństwie na Ziemiach Zachodnich.

Emil, główny bohater Powrotu Orfeja, nie wychodzi z mieszkania. Żyje w klatce dręczących go fobii i natręctw. Poznajemy go w chwili, kiedy próbuje pozbyć się intruza – telefonów z call center. Za którymś razem w złości napomyka, że chce popełnić samobójstwo. Zosia z call center nie odpuszcza, dzwoni z prywatnego telefonu i Emil zaczyna jej się zwierzać. Opowiada historie z dzieciństwa i codzienne perypetie, często zabawne. Coraz bardziej zależy mu na dziewczynie i chociaż nie zostaną parą, Emil wraca do normalnego życia.

Cała opowieść jest jednym wielkim monologiem Emila. Nie słyszymy, co odpowiada Zosia i kilkoro innych rozmówców, ale się domyślamy. Pająk, rośliny czy na przykład mieszkanie – bo i z nimi Emil rozmawia - tylko słuchają.

"Z zamiłowania Pazińskiego do malarstwa Wojtkiewicza zrodziła się namiętna i pasjonująca książką, która - jak każda udana na temat wielkiego dzieła - jest opowieścią o tym, co fundamentalne". (Marek Bieńczyk, "Książki. Magazyn do czytania")

Witold Wojtkiewicz (1879-1909), może najwybitniejszy malarz polskiego modernizmu, tajemnicę swojej sztuki zabrał do grobu. Przez całe krótkie życie, naznaczone ciężką chorobą serca i świadomością, że artystycznej wizji nie zdąży rozwinąć, towarzyszyło mu przeczucie kruchości i absurdalności istnienia. Wyraził je najlepiej w portretach i w cyklach fantasmagorycznych scen rodzajowych, w których za temat przewodni obrał dzieciństwo, teatr, szaleństwo i śmierć. Doceniany przez historyków sztuki i uwielbiany przez widzów, wedle słów Pazińskiego „prosi się o nowe interpretacje”.

Punktem wyjścia dla dwóch części książki Przebierańcy w nicości, zatytułowanych Arkadia i Arlekinada, są rozważania wybitnych humanistów i znawców twórczości Wojtkiewicza: Jerzego Ficowskiego i Wiesława Juszczaka. Autor podejmuje twórczą z nimi dyskusję, ukazując ich sposób interpretowania dzieła Wojtkiewicza i proponując odczytanie własne. Stąd tytuły ogniw: otwierająca dyptyk Arkadia (z Ficowskim jako patronem) podejmuje temat utraty dzieciństwa i wygnania z mitu, dziecięcych póz i figur, tudzież przygotowań do „teatru życia”, który stanowi temat przewodni Arlekinady (z Juszczakiem jako patronem), eseju metafizycznego o malarstwie, teatrze i sztuce pozoru. Tytuł książki, Przebierańcy w nicości, jest parafrazą poetyckiego komentarza Wisławy Szymborskiej, odwołuje się do zgłębianego z górą sto lat temu przez Wojtkiewicza, ale wciąż aktualnego zjawiska – społeczeństwa spektaklu.

O autorze

Piotr Paziński, ur. 1973, pisarz, tłumacz i redaktor, pedel w Uniwersytecie Muri im. Franza Kafki. Opublikował książki: Labirynt i drzewo (2005), Dublin z Ulissesem (2008), Pensjonat (2009), Ptasie ulice (2013), Rzeczywistość poprzecierana (2015), Atrapy stworzenia (2020), ułożył antologię Opowieści niesamowite z języka polskiego (2021), przekładał prozę Szmuela Josefa Agnona. Bywa wykładowcą i fotografem.

Na przykładzie losów młodej dziewczyny i jej matki Ewa Szawul pokazuje zmagania kobiet z własną cielesnością. Młodsza bohaterka boleśnie przeżywa dojrzewanie, starsza – czas menopauzy, która ją zaskakuje i skłania do zrobienia życiowego bilansu. Rozbita na te dwa głosy opowieść próbuje odpowiedzieć na ważne pytania: Kiedy ciało zamienia się w „przeciwciało”? Dlaczego staje się wrogiem nastolatki? Dlaczego jest źródłem frustracji dojrzałej kobiety? Jak przełamać lęk i przepracować traumę, żeby zaprzyjaźnić się ze swoim ciałem?

Powieść powstała w toku studiów podyplomowych Szkoła Mistrzów prowadzonych na Wydziale Polonistyki UW w roku akademickim 2021/2022. Została wybrana do druku w drodze konkursu.

O AUTORCE:

Ewa Szawul - pisarka, scenarzystka, dramatopisarka. Jej książka Burza w mózgu (WAB 2014), uhonorowana została nagrodą Krakowskiej Książki Miesiąca, a dramat Light my fire! nagrodzony w Ogólnopolskim Konkursie Stowarzyszenia DRAMA. Stypendystka PISF, MKiDN i ZAiKS. Wraz z mężem prowadzi grupę Wataha Drums. Mieszka w Krakowie.

Dwanaście opowiadań Szmuela Josefa Agnona, jedynego izraelskiego laureata literackiego Nobla (w 1966 roku). Agnon jest jednym z ojców założycieli literatury izraelskiej, mistrzem Amosa Oza i Cruji Szalew. Urodzony w Buczaczu w 1888 roku, zmarły w Jerozolimie w roku 1970, żył w czasach zwątpienia w religię i tradycję, Zagłady, ale też tworzenia się żydowskiego państwa i świeckiej literatury hebrajskiej. Jego opowiadania i powieści czerpią zarówno z tradycji, jak i z nowoczesności. Widać w nich przemiany literatury żydowskiej: od tradycyjnej przypowieści po imaginacyjne pejzaże, którymi zachwycał się Jorge Luis Borges.

Piotr Paziński, autor przekładu z hebrajskiego i posłowia, otrzymał za tę pracę Nagrodę im. Boya-Żeleńskiego 2017.

„Przez kilka lat usiłowałem wydostać się z cienia Agnona, walczyłem, by uwolnić swoje pisarstwo spod jego wpływów, od jego kwiecistego, wykwintnego, drobnomieszczańskiego niekiedy języka, od jego miarowej rytmiki, od pewnej midraszowej pogody ducha połączonej z ciepłym tchnieniem bogobojnej mowy, pulsu melodii jidysz i spokojnego falowania soczystej opowieści chasydzkiej.[...] Mimo całego wysiłku (z jakim starałem się od niego oswobodzić) wszystko, czego nauczyłem się od Agnona, zapewne nadal pobrzmiewa w moich książkach".

Amos Oz