PERFORMATIVE ASPECTS OF ART The concept of performativity has been usually evoked in the discussions on the philosophy of language and the reflection on theatre and performance art. However, in recent years there have been some attempts to broaden its scope. The theoretically inclined researchers have been working out the main assumptions of the aesthetics of performativity. These are claimed to include the challenging of the boundaries of artistic disciplines, and emphasizing the active role of the recipients, for whom the art works become events developing in consequence of their actions. Besides those attempts to grasp the theoretical consequences of “the performative turn”, one should also note some very interesting practical analyses, employing the theory in the discussion on concrete works from different domain of art. It appears that one can discover transformational potential, focus on change rather than just existence, even in the domains traditionally regarded as “artifactual” (painting, sculpture, installations). The planned volume of “Art Inquiry” will be devoted to the reflection on both directions of expansion of the concept of performativity. We would like the authors to consider its general significance for aesthetics and for the theory of various domains of art. We also hope that they will show the changes occurring when its unique perspective is adopted in the discussion on both theatre, paratheatrical experiments, and film, and the domains which have traditionally emphasized the role of the artistic artifact. The title of this volume invites questions about the possible scope of performativity and its kinds. PERFORMATYWNE ASPEKTY SZTUKI Zagadnienie performatywności podejmowane było najczęściej w rozważaniach z zakresu filozofii języka oraz w refleksji nad teatrem i sztuką performance. W ostatnich latach zauważyć można jednak próby jego rozszerzenia. Z jednej strony zmierzają one do wypracowania założeń estetyki performatywności. Wśród jej cech wskazywane jest kwestionowanie granic poszczególnych dziedzin artystycznych, zaakcentowanie aktywnej roli odbiorców, dla których utwory stają się wydarzeniami rozwijającymi się w wyniku ich działań itd. Oprócz prób sformułowania teoretycznych konsekwencji „zwrotu performatywnego” zauważyć można także bardzo interesujące konkretne analizy polegające na uwzględnieniu właściwych dla niego założeń przy rozważaniu dokonań z różnych obszarów sztuki. Okazuje się, że nawet w obszarach twórczości uważanych tradycyjnie za „wytwórcze” (malarstwo, rzeźba, instalacja) odkryć można aspekty transformacyjne, zakładające nie trwanie, a przemiany. W najnowszym tomie „Art Inquiry” przewidywane jest rozważenie obu zasugerowanych wyżej obszarów ekspansji idei performatywności. Z jednej strony rozważone mają być jej ogólne konsekwencje dla estetyki i teorii różnych dziedzin sztuki. Z drugiej, pokazane zmiany występujące, gdy właściwy dla niej punkt widzenia zostanie uwzględniony zarówno w obszarze refleksji teatralnej, parateatralnej, filmowej, jak w dziedzinach, w których tradycyjnie akcentowano rolę wytwarzanego przedmiotu (dzieła). Tytuł tego tomu ma właściwie charakter pytania o możliwy zakres performatywności i jej odmiany.

Są wszędzie – od metropolii po najmniejsze miejscowości. Tak liczne, że trudno je zignorować, lecz zarazem tak dobrze wtopione w krajobraz współczesnych miast, że na co dzień prawie ich nie widać. Pospolite, a jednak prowokujące, często znienawidzone, obrastające mitami. W blokach i na blokowych osiedlach mieszka dziś co najmniej dwanaście milionów Polaków. To doświadczenie uniwersalne, wspólne lokatorom betonowej krainy Krakowa, Radomia, Berlina, Londynu i podparyskich przedmieść. "Betonia" nie jest jednak sentymentalną podróżą przez polskie, niemieckie, brytyjskie i francuskie osiedla. To opowieść o idei masowego budownictwa, szklanych domach przemienionych to w slumsy, to w luksusowe apartamentowce, a przede wszystkim brawurowa próba ukazania bloków takich, jakie są naprawdę – małych światów, które wywarły ogromny wpływ na historię współczesnej architektury.

Chełmno od dawna stanowi źródło natchnienia dla artystów. Najsłynniejsze portrety miasta stworzył w XVII wieku toruński rysownik Jerzy Fryderyk Steiner. Jego ryciny przedstawiające Chełmno są dziś dla ziemi chełmińskiej zarówno artystycznym dziedzictwem, jak i rzetelnym dokumentem historycznym. W szczególny sposób niezwykłą architekturę Chełmna prezentują również prace znanego XX-wiecznego grafika i malarza Mariana Czyżewskiego. Chcąc podtrzymać tradycję „portretowania” Chełmna postanowiono organizować coroczne plenery, mające stanowić zaproszenie dla młodych artystów i architektów do twórczego zwiedzania „Polskiego Carcassonne” ze szkicownikiem. Dlatego też, w dniach od 9-19 lipca 2018 roku, zorganizowane zostały w Chełmnie kolejne już - czternaste Ogólnopolskie Warsztaty Plenerowe Studentów Architektury. Uczestniczyli w nich studenci następujących Politechnik: Krakowskiej, Łódzkiej, Opolskiej, Warszawskiej oraz Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu, Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach i Uniwersytetu Narodowego Politechniki Lwowskiej. Efektem spotkania są, przedstawione Państwu w niniejszym albumie, wybrane prace studentów: rysunki, pastele, akwarele, obrazy olejne i sitodruk. Jest to jedynie niewielka cześć przygotowanej przez studentów, tradycyjnie na zakończenie pleneru, przy murach miejskich, wystawy. Nie brakuje tu najciekawszych prac uhonorowanych nagrodami, są też inne, prezentujące piękno miasta.

Publikacja zawiera stare ryciny, widokówki i zdjęcia (najstarsze pochodzą z połowy XIX w., najmłodsze z około 1920 r.) oraz współcześnie wykonane fotografie dokładnie tych samych miejsc. Dzięki temu można zobaczyć, jak zmieniały się one w ciągu ostatnich ponad 150 lat.

Które polskie książki czyta świat, które polskie obrazy są w najbardziej prestiżowych kolekcjach muzealnych na całym świecie, który polski grafik zrobił międzynarodową karierę? Artystyczno-edukacyjne przedsięwzięcie, którym autorzy pragną zwrócić uwagę na unikatowe miejsce, jakie zajmują polscy twórcy na światowej mapie kultury ostatnich stu lat. Okres od odzyskania niepodległości po czasy dzisiejsze pełen jest tak niezwykłych postaci, jak: Andrzej Wajda, Krzysztof Penderecki, Wisława Szymborska, Tamara Łempicka czy Tadeusz Kantor. Postaci, których dorobek odbił się znaczącym echem na świecie. Książka przedstawia 44 powstałe po 1918 roku dzieła, które albo zyskały duży międzynarodowy rozgłos, albo są reprezentatywne dla twórcy, którego renoma przekroczyła granice naszego kraju. Dzieła zostały zinterpretowane przez 11 współczesnych polskich ilustratorów: Basię Flores, Olę Jasionowską, Igora Kubika, Karolinę Lubaszko, Julię Mirny, Małgorzatę Nowak, Tin Boya, Tomka Opalińskiego, Urszulę Palusińską, Martę Tomiak i Łukasza Zbieranowskiego. Ich graficzny komentarz do przeszłości to dzisiejsze spojrzenie na to, co w naszej kulturze ważne, inspirujące i otwarte na świat.

Jedni widzą w niej dziwactwa i kicz, inni - skończone cuda. Architektury Gaudiego w Barcelonie nie sposób porównać do niczego innego na świecie. Jego rude włosy wyróżniały go spośród ciemnowłosych Katalończyków nie mniej niż hipnotyzujące spojrzenie błękitnych oczu i zachowanie, o którym w Barcelonie krążyły legendy. Pewny siebie, bywał arogancki i butny. Bezkompromisowy, przywiązany do swoich wizji, rzadko szedł na ustępstwa. Znający swoją wartość, walczył o każdą pesetę ze swoimi zleceniodawcami. Za młodu elegancki młody bourgeois, romantyczny wizjoner; potem wyniszczony dietą i chorobami zapracowany idealista; w końcu przypominający żebraka, wychudzony, zdziwaczały staruszek. Zawsze żyjący architekturą i dla architektury. Uwielbiany i czczony przez jednych, znienawidzony przez innych - już w dniu swojej śmierci okrzyknięty został geniuszem przez te same gazety, które jeszcze niedawno zamieszczały jego karykatury: niezrozumianego, trochę szalonego, ekscentrycznego. Barwna i dowcipna biografia Gaudiego, a zarazem portret Katalonii, jej życia kulturalnego i politycznego, napisana wnikliwie i ze zrozumieniem genialnego twórcy i jego dzieła.

Czy Gdynia była nowoczesnym, funkcjonalnym miastem, czy wielkim rozczarowaniem dla tysięcy jej budowniczych? Miastem marzeniem, czy miastem faweli? Czy była to Gdynia obiecana i zrealizowana czy Gdynia niedotrzymanych obietnic? Piątek udowadnia, że istniały dwie Gdynie i obie były prawdziwe. Biała i czarna. Modernistyczna i zacofana. Miasto niezaprzeczalnego sukcesu i miasto biedy. Z jednej strony – zwraca uwagę autor - było to miejsce wyjątkowe, a z drugiej „wypadkowa tego, co pożądane, możliwe i wyobrażalne”. Gdy dziś oglądamy miasto, jest Gdynia przykładem modernizmu w architekturze. To te przeszklone powierzchnie, dające wrażenie lekkości i dużo światła, marynistyczne odniesienia w budynkach użyteczności publicznej, okrągłe okna, obłe lub ostre bryły budynków, poziome linie. Piątek pięknie i rzeczowo je opisuje, tłumaczy koncepcję, podaje konkretne przykłady, więc zainteresowany czytelnik będzie mógł chodzić z książką „śladami gdyńskiego modernizmu”. - Lidia Raś

Celem opracowania jest przeprowadzenie analizy architektonicznej wszystkich drewnianych zagród oraz ich konfrontacja z historią terenu. Podjęta została również próba odpowiedzenia na pytanie, kto był budowniczym tych zagród oraz jaki wpływ na ich kształtowanie miały stosunki gospodarcze i społeczne na Nizinie Sartowicko-Nowskiej. Punktem wyjścia do rozważań na temat architektury zagrodowej było sporządzenie katalogu istniejących zagród. Materiał zebrany został podczas objazdów terenowych odbytych na wiosnę i jesień 2005 r.