Monografia stanowi próbę wydobycia nowożytnej przeszłości Chełmna z głębokiego cienia zapomnienia, przerwania milczenia w badaniach historyków nad tym jakże ważnym ośrodkiem miejskim. Jest istotnym poszerzeniem stanu wiedzy nie tylko o przeszłości miasta, ziemi chełmińskiej, ale także o zjawiskach i procesach mających niejednokrotnie szersze odbicie w Rzeczypospolitej szlacheckiej i Kościele. Jej szczególny walor stanowi ukazanie szerokiego spektrum bytu miasta, z jego dynamiką i złożonością, co w konsekwencji daje możliwości porównań warunków życia w mieście biskupim z innymi ośrodkami: królewskimi i prywatnymi, wielkimi i małymi, w Prusach Królewskich i pozostałych prowincjach rozległego państwa. Stawiając zasadnicze pytanie o znaczenie Chełmna w okresie podległości władzy biskupiej, starano się zgłębić istotę sprzężenia zachodzącego między jego rozmachem organizacyjnym a działaniami zmierzającymi do utrzymania miasta na należytym poziomie. Od ich powodzenia zależała bowiem słuszność biskupiej dumy, zawartej w twierdzeniu: "Chełmno - miasto stołeczne całych Prus".

Chełmno od dawna stanowi źródło natchnienia dla artystów. Najsłynniejsze portrety miasta stworzył w XVII wieku toruński rysownik Jerzy Fryderyk Steiner. Jego ryciny przedstawiające Chełmno są dziś dla ziemi chełmińskiej zarówno artystycznym dziedzictwem, jak i rzetelnym dokumentem historycznym. W szczególny sposób niezwykłą architekturę Chełmna prezentują również prace znanego XX-wiecznego grafika i malarza Mariana Czyżewskiego. Chcąc podtrzymać tradycję „portretowania” Chełmna postanowiono organizować coroczne plenery, mające stanowić zaproszenie dla młodych artystów i architektów do twórczego zwiedzania „Polskiego Carcassonne” ze szkicownikiem. Dlatego też, w dniach od 9-19 lipca 2018 roku, zorganizowane zostały w Chełmnie kolejne już - czternaste Ogólnopolskie Warsztaty Plenerowe Studentów Architektury. Uczestniczyli w nich studenci następujących Politechnik: Krakowskiej, Łódzkiej, Opolskiej, Warszawskiej oraz Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu, Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach i Uniwersytetu Narodowego Politechniki Lwowskiej. Efektem spotkania są, przedstawione Państwu w niniejszym albumie, wybrane prace studentów: rysunki, pastele, akwarele, obrazy olejne i sitodruk. Jest to jedynie niewielka cześć przygotowanej przez studentów, tradycyjnie na zakończenie pleneru, przy murach miejskich, wystawy. Nie brakuje tu najciekawszych prac uhonorowanych nagrodami, są też inne, prezentujące piękno miasta.

Powiat chełmiński, jak można przeczytać na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Chełmnie, to piękno natury i historii. I trudno się z tym nie zgodzić. Są w granicach powiatu ślady dawnych krzyżackich zamków - w Papowie Biskupim, Lipienku, Unisławiu, Starogrodzie - które w średniowieczu były symbolem siły i potęgi państwa Zakonu, są dwory i pałace z otaczającymi je parkami, np. w Grubnie, Jeleńcu, Kijewie Szlacheckim, Trzebczu Szlacheckim. Dziejowe zawieruchy przetrwały liczne zabytkowe kościoły, budowane z kamienia i cegły, solidnie, by dawały świadectwo wiary (m.in. w Starogrodzie, Papowie Biskupim, Lisewie, Grzybnie, Unisławiu, Wabczu, Sarnowie, Trzebczu Szlacheckim, Kijewie Królewskim). Jest również Chełmno, „Miasto Zakochanych”, ze wspaniałym renesansowym ratuszem, gotyckimi świątyniami i pamiętającymi średniowiecze murami. Piękno natury powiatu chełmińskiego - pejzaże dolnej Wisły z wydmami, niewielkimi oczkami wodnymi, morenowymi pagórkami i równinami zalewowymi, kotlinę Basenu Unisławskiego - chronią rezerwaty przyrody i Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. Naturalne ukształtowanie terenu w okolicach Unisławia wykorzystują narciarze oraz paralotniarze. Na miłośników sportów wodnych i wędkowania czekają pięknie położone jeziora (Starogrodzkie, Papowskie, Młyńskie, Kornatowskie, Bartlewskie, Jeleniec, Czyste). Liczne piesze szlaki turystyczne, m.in. Szlak Rezerwatów Chełmińskich, Szlak Zamków i Miejsc Martyrologii, Szlak Historii Unisławia, Szlak Panoramy Chełmna pozwalają poznać najciekawsze zakątki regionu. A drogi i bezdroża powiatu prowadzą czasem do miejsc, których próżno szukać w przewodnikach. Warto nimi powędrować.

Folder promujący obszar Lokalnej Grupy Działania "Vistula - Terra Culmensis - Rozwój przez Tradycję" obejmujący teren czterech gmin wiejskich: Chełmno, Grudziądz, Lisewo i Stolno. Gminy tworzące LGD to jednostki typowo rolnicze. Ich bogactwem są zasoby naturalne, winikające z położenia w Dolinie Dolnej Wisły. Na ich terenie znajdują się liczne pomniki przyrody, rezerwaty, występują też unikalne gatunki roślin i zwierząt. Bogata jest także historia tych terenów. Znaleźć tu można grodziska średniowieczne, liczne ślady działalności zakonu krzyżackiego oraz wzniesione w czasach wojen światowych fortyfikacje. Nie brakuje zespołów pałacowo-parkowych, licznych dworków oraz innych zabytkowych budowli charakterystycznych dla regionu.