Pierwszy rocznik „Prac Polonistycznych ukazał się w Łodzi w 1937 roku, z inicjatywy wybitnych humanistów związanych z Wolną Wszechnicą (ze Stefanią Skwarczyńską na czele). Pismo na trwałe związało się z Łodzią i regionem, ale od początku było periodykiem o charakterze ogólnopolskim. Po wojnie, nie przestając pełnić funkcji forum środowiska macierzystego, zyskiwało z każdym wydanym tomem coraz większy zasięg oddziaływania i coraz mocniejszą pozycję ogólnopolską. Przyjęto i konsekwentnie realizowano zasadę, aby publikować w kolejnych rocznikach artykuły literaturoznawców z rozmaitych ośrodków i środowisk, oraz aby byli to najlepsi specjaliści w zakresie danej problematyki. W ciągu ponad siedemdziesięciu lat istnienia „Prace Polonistyczne” zyskały uznanie i wysoką rangę ze względu na to, że każdy rocznik w zgodnej opinii badaczy wydatnie wzbogacał wiedzę o rodzimej literaturze. Rozprawy opublikowane w „Pracach Polonistycznych” weszły w dziesiątkach pozycji do podstawowej bibliografii każdej epoki literackiej i każdej dziedziny literaturoznawstwa. Od blisko dwudziestu lat redakcja „Prac Polonistycznych” (najpierw pod kierunkiem Krystyny Poklewskiej, a od ponad dekady — Wiesława Pusza) nadaje tomom charakter monograficzny. Ukazały się roczniki poświęcone dorobkowi autorskiemu: Z. Herberta, J. Słowackiego, J. Tuwima, wydano tomy tematyczne: Przypomnienia i promocje; U zbiegów stuleci; Zaskoczenia; „Jakaż to nuża wisi nade mną”, czyli w okowach ciała i duszy; Romantycy — fantastyka — podróż; Tobie — teraz. W kręgu literackich ofiarowań; Z powodu okoliczności, pod wpływem chwili; Pory dnia, pory roku; Potomność i potomkowie. Zapisać się w pamięci, zapisać się w nazwisku; Jak literat z literatem. Słowem i czynem, na tak i na nie; Z warsztatów badaczy literatury oświecenia. Aktualia. W ostatnich latach pismo wzbogaciło się o nowe działy; do „Rozpraw i artykułów” doszły „Edycje”, „Na marginesach lektur” i „Przekłady”.

W szkole uczymy się pisania jednolitych kształtów literek, ale z czasem, gdy już odzyskujemy względną swobodę działań, każda ludzka ręka kształtuje je po swojemu i w każdym słowie dochodzi do głosu coś z nas samych – z naszych myśli, uczuć, pragnień, gniewów, radości czy niepokojów. Porównywanie biegu tych ciemnych niteczek na białych kartkach to prawdziwa podróż w nieznane. Nie ma tu wprawdzie białych kruków ani szczególnych bibliofilskich drogocenności. Ale nie one są celem tego tekstu; na pierwszym planie zainteresowań moich znalazły się tym razem drogi i sposoby, w jakich książka przybywała do księgozbioru, oraz towarzyszące temu zdarzeniu okoliczności i emocje. - Joanna Papuzińska