"Zagadka salamandry" Tom 1 serii CLUE - Kryminałów dla dzieci autorstwa bestsellerowego autora norweskich kryminałów dla dorosłych

Cecilia Gaathe mieszka w pensjonacie Perła nad idylliczną zatoką Skutebukta. Razem ze swoimi przyjaciółmi, Leo, Une i psem Egonem, odkrywa, że w szacownym pensjonacie, którego właścicielem i zarządcą jest jej ojciec, zatrzymało się kilku podejrzanych typów. Czy mają oni jakiś związek z mężczyzną, którego ciało woda wyrzuciła na pobliską plażę?

CLUE to seria minipowieści kryminalnych dla młodych czytelników. CLUE to angielskie słowo oznaczające wskazówkę lub trop prowadzący d rozwiązania zagadki. CLUE to również pierwsze litery imion czworga bohaterów serii: Cecilii, Leo, Une i psa Egona.

Cecilia Gaathe mieszka w pensjonacie „Perła” razem ze swoim ojcem, Alanem W. Gaathe, który jest jego właścicielem i dyrektorem. Matka Cecilii, Iselin, w niewyjaśnionych okolicznościach utopiła się zeszłego lata w wodach Zatoki Okrętów.

Leo Bast właśnie wprowadził się nad Zatokę Okrętów. Mieszka razem ze swoją matką Rebekką, która niedawno objęła stanowisko kierownika pensjonatu. Rodzice Leo są rozwiedzeni. Ojciec jest dziennikarzem i mieszka na stałe w Dubaju.

Une Flaker od urodzenia mieszka w starym domu pilota morskiego we wschodniej części Zatoki Okrętów razem z rodzicami i dwoma braćmi. Ojciec jest rybakiem, a matka nauczycielką w szkole w mieście.

Egon jest psem Une. Swoje imię zawdzięcza temu, że jest uparty, robi, co chce i ma rozbuchane ego. Sięga Une do kolan, ma brązową kręconą sierść, długi ogon i mokry pysk. Jest mieszańcem, ale niektórzy twierdzą, że w jego żyłach płynie krew psa policyjnego.

Akcja wszystkich części toczy się nad Zatoką Okrętów i w Pensjonacie „Perła”. Pensjonat zbudował prapradziadek Cecilii ponad sto lat temu. Wówczas goście przypływali parowcem do nabrzeża głębokowodnego lub przyjeżdżali pociągiem do miasta, a dalszą drogę pokonywali bryczką. Podczas drugiej wojny światowej posiadłość przejęli Niemcy. W budynku kwaterowali nazistowscy oficerowie. Później pensjonat wielokrotnie zmieniał właścicieli aż do czasu, gdy rodzice Cecilii odkupili go, wyremontowali i zaczęli wynajmować pokoje gościom.

Każda z części serii CLUE ma podbudowę filozoficzną. Aby móc rozwiązać zagadki kryminalne, Cecilia, Une i Leo muszą nauczyć się myśleć w taki sam sposób jak najwybitniejsi filozofowie świata.

Jørn Lier Horst (ur. 27.02.1970) to norweski pisarz i dramaturg; do września 2013 pracował jako szef wydziału śledczego Okręgu Policji Vestfold, obecnie jest pełnoetatowym pisarzem. Studiował kryminologię, filozofię i psychologię. Jest autorem przedstawień dla Teater Ibsen; od dwóch lat ukazują się również jego powieści kryminalne w tzw. serii CLUE, przeznaczone dla młodszych czytelników.

Horst zadebiutował w 2004 powieścią „Nøkkelvitnet” (Świadek koronny). Stworzył cykl powieści kryminalnych, w których głównym bohaterem jest William Wisting, policjant pracujący w Larviku. Jego powieść „PSY GOŃCZE” to najbardziej utytułowana i nagrodzona książka Horsta z serii o Williamie Wistingu. Otrzymała Nagroda Martina Becka 2014 (Nagroda Szwedzkiej Akademii Kryminału), Nagroda Szklanego Klucza 2013 (Najlepszy skandynawski kryminał) i Nagroda Rivertona 2012 (Najlepszy norweski kryminał). W Polsce ukazału się jeszcze "Jaskinioweic" i "Poza sezonem"

CLUE to seria minipowieści kryminalnych dla młodych czytelników. CLUE to angielskie słowo oznaczające wskazówkę lub trop prowadzący do rozwiązania zagadki. CLUE to również pierwsze litery imion czworga bohaterów serii: Cecilii, Leo, Une i psa Egona.

Jeden z największych sklepów jubilerskich w Oslo zostaje obrabowany. Sprawcy kradną niemal 20 kilogramów czystego złota, dużo cennej biżuterii oraz unikatowy zegar Zakonu Maltańskiego, który sam wart jest ponad 5 milionów koron. Złodzieje zostają zatrzymani, ale nie udaje się odzyskać całego łupu, między innymi słynnego zegara maltańskiego. Trop prowadzi do odrażającego Leviego Hildonena i zatoki Skutebukta.

CLUE to seria minipowieści kryminalnych dla młodych czytelników.

Cecilia Gaathe mieszka w pensjonacie „Perła” razem ze swoim ojcem, Alanem W. Gaathe, który jest jego właścicielem i dyrektorem. Matka Cecilii, Iselin, w niewyjaśnionych okolicznościach utopiła się zeszłego lata w wodach Zatoki Okrętów.

Leo Bast właśnie wprowadził się nad Zatokę Okrętów. Mieszka razem ze swoją matką Rebekką, która niedawno objęła stanowisko kierownika pensjonatu. Rodzice Leo są rozwiedzeni. Ojciec jest dziennikarzem i mieszka na stałe w Dubaju.

Une Flaker od urodzenia mieszka w starym domu pilota morskiego we wschodniej części Zatoki Okrętów razem z rodzicami i dwoma braćmi. Ojciec jest rybakiem, a matka nauczycielką w szkole w mieście.

Egon jest psem Une. Swoje imię zawdzięcza temu, że jest uparty, robi, co chce i ma rozbuchane ego. Sięga Une do kolan, ma brązową kręconą sierść, długi ogon i mokry pysk. Jest mieszańcem, ale niektórzy twierdzą, że w jego żyłach płynie krew psa policyjnego.

Akcja wszystkich części toczy się nad Zatoką Okrętów i w Pensjonacie „Perła”. Pensjonat zbudował prapradziadek Cecilii ponad sto lat temu. Wówczas goście przypływali parowcem do nabrzeża głębokowodnego lub przyjeżdżali pociągiem do miasta, a dalszą drogę pokonywali bryczką. Podczas drugiej wojny światowej posiadłość przejęli Niemcy. W budynku kwaterowali nazistowscy oficerowie. Później pensjonat wielokrotnie zmieniał właścicieli aż do czasu, gdy rodzice Cecilii odkupili go, wyremontowali i zaczęli wynajmować pokoje gościom.

Każda z części serii CLUE ma podbudowę filozoficzną. Aby móc rozwiązać zagadki kryminalne, Cecilia, Une i Leo muszą nauczyć się myśleć w taki sam sposób jak najwybitniejsi filozofowie świata.

Jørn Lier Horst (ur. 27.02.1970) to norweski pisarz i dramaturg; do września 2013 pracował jako szef wydziału śledczego Okręgu Policji Vestfold, obecnie jest pełnoetatowym pisarzem. Studiował kryminologię, filozofię i psychologię. Jest autorem przedstawień dla Teater Ibsen; od dwóch lat ukazują się również jego powieści kryminalne w tzw. serii CLUE, przeznaczone dla młodszych czytelników.

Horst zadebiutował w 2004 powieścią „Nøkkelvitnet” (Świadek koronny). Stworzył cykl powieści kryminalnych, w których głównym bohaterem jest William Wisting, policjant pracujący w Larviku.

Powieść „PSY GOŃCZE” to najbardziej utytułowana i nagrodzona książka Horsta z serii o Williamie Wistingu. Otrzymała Nagroda Martina Becka 2014 (Nagroda Szwedzkiej Akademii Kryminału), Nagroda Szklanego Klucza 2013 (Najlepszy skandynawski kryminał) i Nagroda Rivertona 2012 (Najlepszy norweski kryminał). W Polsce ukazału się jeszcze "Jaskinioweic" i "Poza sezonem"

Arnhild Lauveng od czasu swojego bestsellerowego debiutu w roku 2005 w postaci autobiografii „Byłam po drugiej stronie lustra“ (I morgen var jeg alltid en løve), osiągnęła wielki sukces jako pisarka literatury popularnonaukowej oraz wykładowca. „Coś zupełnie innego“ to jej czwarta książka, a jej tematem jest młodzież i szeroko rozumiane zdrowie psychiczne.

Książka „Coś zupełnie innego” została napisana z myślą o młodych ludziach borykających się z różnymi trudnościami natury psychicznej. Ale w równym stopniu adresowana jest do partnerów, członków rodziny oraz przyjaciół chorego twierdzi psycholog i autorka - Arnhild Lauveng.

Opinia Norweskiego Związku Psychologów:

Dla młodych ludzi, czytających opowiadania o Monie, Amirze i wszystkich pozostałych bohaterach, przesłanie jest jasne: Nie jesteś sam. A poza tym: Dostajesz do ręki pewne przemyślenia, a wręcz zasób słów, z których możesz skorzystać, gdybyś chciał porozmawiać z kimś o nękających cię problemach.

Dorastanie staje się dla młodych ludzi coraz trudniejsze. Burzliwe zmiany związane z dojrzewaniem, nadmiar bodźców płynących z ogólnie dostępnych środków masowego przekazu i niezmierna samotność doskwierająca mimo aktywności towarzyskiej przeniesionej do sieci prowadzą często młodzież do ciężkich stanów depresyjnych, psychotycznych, samookaleczeń, zażywania narkotyków, a czasami do rozwiązań ostatecznych - samobójstw.

W dyskusjach prowadzonych na forach młodzieżowych Lauveng zauważyła potrzebę zaistnienia książki dla nastolatków poruszającej ich problemy związane z dorastaniem i już od dłuższego czasu nosiła się z zamiarem napisania jej. Twierdzi, że kiedy sama pracowała z młodzieżą, taka książka była jej bardzo potrzebna, a kiedy była nastolatką, brakowało jej praktycznych informacji na temat sposobu zorganizowania służby zdrowia.

Autorka pragnie, aby książka miała pozytywny wydźwięk, była źródłem nadziei, wglądu i pożytecznych informacji. Jako, że pierwsza część książki zawiera historie młodych osób, a druga poświęcona jest faktom i prezentuje konkretne informacje na temat możliwości znalezienia pomocy, może w praktyce funkcjonować jako podręczny leksykon wiedzy dla psychologa i pedagoga szkolnego.

We wstępie do książki autorka pisze:

„Znaczna większość problemów, które przeżywasz jako młody człowiek, mija sama. Smutek zawiedzionej miłości. Długie szkolne dni i ciężkie klasówki. Kłótnie z rodzicami. Konflikty z przyjaciółmi, ludzie, którzy cię zawodzą, kłamią i nie można im ufać. Sprawy, w których chciałeś wziąć udział albo które miały się udać, ale wyszło inaczej. W czasie, kiedy to wszystko się dzieje, możesz niekiedy odczuwać dotkliwe cierpienie, ale po kilku godzinach, dniach lub tygodniach wszystko przemija. W międzyczasie, niestety, wyłaniają się nowe problemy. Na szczęście pomiędzy tym wszystkim zdarzają się też miłe rzeczy! Na tym właśnie polega bycie żywym człowiekiem. Że zdarzają się nam bardzo trudne sprawy. A czasem wspaniałe.

Czasami jednak trudności przeważają. Niektóre rzeczy, które nas dotykają, są tak bolesne i niebezpieczne, że nie przejdą same z siebie. Zdarza się również, że nasze cierpienie tak bardzo rozciąga się w czasie, chociaż sami nie wiemy dlaczego, że nie dajemy już rady wykonywać naszych zwykłych czynności, na przykład chodzić do szkoły albo spotykać się z przyjaciółmi. Cierpienie nie przechodzi wówczas samo - pomimo, że rozmawiasz z rodzicami, przyjaciółmi czy innymi osobami, do których masz zaufanie a czasem nawet nie daje się z nikim rozmawiać o tym, co nas bolii to też stanowi część problemu. Wtedy potrzebna jest nam dodatkowa pomoc.”

Pierwsza część książki zawiera opowiadania o młodzieży. Każdy z przedstawionych bohaterów w chwili, gdy jego lub ją poznajemy, zmaga się z jakimiś kłopotami natury psychicznej. Jedni mają za sobą przeżycia, które przyczyniły się do wywołania choroby, inni po prostu cierpią

Szczęście jest czymś w rodzaju biochemii i neurofizjologii, czymś, co wydaje się magiczne. Magicznie dobre. Pozytywnym, często głębokim i wszechogarniającym uczuciem, którego większość z nas szuka, o którym marzy i chciałaby, żeby trwało jak najdłużej. I szczęście może trwać przez długie okresy życia niczym stale towarzyszący, emocjonalny ton. Ale najczęściej rozbłyska na krótko, w nieregularnych odstępach czasu i w zbyt małych dawkach.

Kuracja, która gwarantuje poprawę jakości życia w zaledwie cztery tygodnie.

Dla tych, którzy pragną uczynić swoje życie lepszym i odczuwać szczęście każdego dnia.

Pozytywne doświadczenia korzystnie wpływają na nasze zdrowie, umacniają przyjaźnie i wydłużają życie. Pozbywanie się niepokoju i zmartwień stanowi antidotum na stres. Tylko jak to zrobić? Jak zyskać więcej pozytywnych doświadczeń i zaznać więcej szczęścia w życiu? Psycholożka i badaczka Ragnhild Bang Nes prowadziła badania nad szczęściem przez ponad 16 lat. W swojej książce, opracowanej jako czterotygodniowa kuracja z codziennymi ćwiczeniami i konkretnymi wskazówkami, pokazuje nam, jak korzystać z doświadczeń naukowców na co dzień, aby stać się szczęśliwszym. Każdy z 31 rozdziałów – a wśród nich np. „Nawigowanie ku przyszłości”, „Równowaga”, „Baw się i twórz wspomnienia stanowią odrębną całość, zatem kolejność ich czytania jest całkowicie dowolna.

Ragnhild Bang Nes jest psycholożką, pracuje w Norweskim Instytucie Zdrowia Publicznego i jako profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie w Oslo. W 2017 roku otrzymała przyznawaną przez Towarzystwo Psychologiczne nagrodę „Odkrycie roku” za innowacyjne badania nad szczęściem, dobrostanem i jakością życia.

„Czcij ojca swego” to gorzka i poruszająca opowieść o zranionym dzieciństwie oraz młodości, która zawsze żywi nadzieję na lepsze jutro. Na kartach swojej powieści Ela Sidi kreśli sugestywne emocjonalnie krajobrazy, których tłem jest rzeczywistość PRL – wprawdzie widziana z perspektywy dziecka, lecz pozbawiona infantylizmu i sentymentalnego idealizowania. Odważny styl autorki intryguje przenikliwością oraz intensywnością odczuć.

W surowych dekoracjach Polski przełomu lat 70. i 80. XX wieku toczy się życie wychowywanej przez ojca-alkoholika Ani. Dziewczynka doświadcza okrucieństwa ze strony najbliższego człowieka, ale dziecięca mądrość i wrażliwość pomagają jej budować własny świat, którego fundamentem staje się miłość. Historia bolesna, lecz niepozbawiona optymizmu, bo choć dziewczynka cierpi i nienawidzi za doznawane krzywdy to zarazem bezwarunkowo kocha i uczy się wybaczać.

„Czcij ojca swego” to powieść z gatunku tych, które są tak prawdziwe i mocne, że mogło je napisać tylko życie. I choć konfrontuje czytelników z ciemną stroną ludzkiej natury, to jednocześnie przypomina, że karta ludzkiego losu zawsze może się odwrócić.

Ela Sidi (ur.1965) – polska pisarka mieszkająca w Izraelu, tłumaczka z języka hebrajskiego, autorka bloga „Gojka z Izraela”. Ceniona publicystka, nominowana do Nagrody PAP i uhonorowana w 2014 roku laurem „Grand Press”. Jej głośny bestseller „Izrael oswojony”, znalazł się na liście książek nominowanych do Nagrody im. Beaty Pawlak.

Najważniejsze odkrycia psychologii spisane i wyjaśnione w jednej małej książeczce.

Czy uważasz, że piękni ludzie są również mądrzy?

Czy własne porażki tłumaczysz sytuacją, a sukcesy zdolnościami?

Czy często używasz sformułowania „wiedziałem, że tak będzie”?

Czy Twoja pamięć jest tendencyjna?

Czy uważasz, że po serii nieszczęść musi pojawić się w końcu szczęśliwy los?

Ludzie zazwyczaj podobnie odpowiadają na wszystkie te pytania. Dlatego właśnie psychologowie w wyniku wieloletnich badań mogli sformułować pewne prawa psychologiczne, które pokazują jak zazwyczaj postępujemy oraz błędy jakie zazwyczaj popełniamy.

Psychologowie odkryli również, że znajomość u siebie samego przynajmniej niektórych praw psychologicznych, a także powszechnie popełnianych błędów, ułatwia życie: pozwala dokończyć zadania mimo zmęczenia, ułatwia akceptację choroby i leczenie (przedłuża życie), zwiększa wytrwałość dążeń w obliczu porażki, słowem sprzyja samoregulacji.

Nie chodzi tu jednak o stałą obecność w myślach własnych ułomności ani o natychmiastową zmianę siebie! Przeciwnie idzie o zrozumienie swych (nawet błędnych) zachowań i ich akceptację. Prawidłowościom psychologicznym ulegamy wszyscy, wszyscy popełniamy błędy. Jednak sam fakt lepszego poznania siebie wpływa pozytywnie na wiele obszarów naszego życia.

Recenzowana książka wpisuje się w nurt poszukiwań sposobów pomocy ludziom w odnajdowaniu w sobie dróg autoterapii. Każdy chciałby poprawić sobie życie, umieć zaradzić złym emocjom, posiadać dar wykorzystania własnych myśli i swojego JA dla pozbycia się złych emocji. Aby tak mogło się stać niekoniecznie trzeba udać się do psychoterapeuty. Można pójść drogą poznania doświadczeń psychologów, którzy w wielu przeprowadzonych badaniach odkrywają zbiór uniwersalnych prawd (prawidłowości), którym ludzie ulegają.

Z recenzji prof. Terasy Słaby

Stan pandemii to niezwykle trudna sytuacja, w której trzeba podejmować niełatwe decyzje, i to na różnych szczeblach. To sytuacja dużej niepewności, więc zdarza się również, że panuje inercja decyzyjna. Na skutek owych decyzji ludzie poddają się (lub nie) przeróżnym zaleceniom medycznym i rygorom sanitarnym, są przy tym mniej lub bardziej skłonni do podejmowania ryzyka (bądź do jego unikania), a pośród rozmaitych emocji nierzadko doświadczają silnego lęku i depresji. O wszystkich tych kwestiach sporo do powiedzenia mają nauki behawioralne, w których od lat prowadzi się badania empiryczne na ten temat.

Sytuacja pandemii COVID-19, z którą obecnie mamy do czynienia, nie może być rozpatrywana wyłącznie jako problem medyczny. Od podejmowanych decyzji – a także od sposobu ich komunikowania – zależy bowiem zarówno ludzkie zdrowie i życie, jak i to, jak szybko uda się opanować kryzys.

Czworo znakomitych psychologów, reprezentujących różne subdyscypliny, przygotowało wieloaspektowe opracowanie dotyczące stanu pandemii, analizowanego właśnie z perspektywy pozamedycznej. Praca ta jest przeglądem tego zagadnienia, dokonanym z uwzględnieniem zarówno klasycznych już koncepcji teoretycznych, jak i wyników najnowszych ujęć oraz badań empirycznych. Autorzy omawiają między innymi takie kwestie, jak podmiotowość człowieka znajdującego się w niejasnej i niepewnej sytuacji, rola lęku w podejmowaniu decyzji i szacowaniu ryzyka, zaufanie do innych ludzi oraz do instytucji, tożsamość grupowa i poczucie wspólnotowości, znaczenie kapitału społecznego czy zautomatyzowane lub w pełni świadome rytuały indywidualne i społeczne.

Rozważania autorów zostały uzupełnione wprowadzeniem, które z perspektywy biologicznej wyjaśnia, czym jest pandemia, a także omówieniem różnic kulturowych i rozmaitych reakcji poszczególnych państw na kryzys pandemiczny.

Jeśli chcesz być szczęśliwą

i doznać cudu,

zostań wierną córką

żydowskiego ludu.

Takie słowa usłyszała młoda Truda Rosenberg od swojej mądrej matki jeszcze w dzieciństwie. I trzyma się ich przez całe życie. Opowieść Trudy Rosenberg zaczyna się we Lwowie w pięknej kamienicy, wśród eleganckiej elity lwowskiej inteligencji, do której należał jej ojciec, zamordowany potem 3 lipca 1941 roku na podwórzu więzienia, tak zwanych Brygidek.

Truda opowiada o swej wojennej tułaczce, która z ukochanego domu prowadziła ją przez lwowskie getto, Rumunię, Warszawę aż do Niemiec, a w końcu do Anglii i Kanady. Tułaczce podczas której musiała wielokrotnie zmieniać tożsamość, aby ukryć swoje pochodzenie. Opowiada o ludziach, którzy pomagali i którzy też walczyli o przetrwanie, o dobrych i okrutnych gestach, z którymi się spotkała, o ludzkiej wielkości i małości.

Jej opowieść jest prawdziwa do głębi, pozwala na chwilę przenieść się w czasy wojennej zawieruchy i poczuć emocje, rozterki i myśli młodej dziewczyny walczącej o zachowanie odrobiny normalności w świecie, który wydawał się jej całkowicie pozbawiony. To jest po prostu opowieść o wielkiej sile tkwiącej w człowieku. Sile, którą daje miłość i nadzieja.

Oto przedziwny dokument. Sam przeczytałem go jednym tchem. Dwie Kanadyjki rozmawiają po polsku o zdarzeniach sprzed lat siedemdziesięciu. Polszczyzna ich jest piękna, choć nieco archaiczna i pełna zapomnianych już znaczeń. Pierwsza z nich, starsza, to polska Żydówka ze Lwowa, druga o dwa pokolenia młodsza – to dziecko imigrantów z Polski, z Kresów, wychowana w tradycji katolickiej i patriotycznej. Pierwsza, Truda Rosenberg (a wcześniej Osterman) jest psychologiem poznawczym, druga – Hania Fedorowicz jest specjalistką od komunikacji i rozwiązywania konfliktów. Obie od lat pracują nad sposobami redukowania niechęci, nienawiści i uprzedzeń między ludźmi.

Z Przedmowy – Wiesław Łukaszewski

Dr. Truda Rosenberg jest psychologiem specjalizującym się w psychologii poznawczej. Przez długi czas nie mówiła o swoich doświadczeniach wojennych. Epizody omawiane w tym tomiku to autentyczne wydarzenia, które przeżyła osobiście jako jeden z wielu członków narodu żydowskiego. Podkreśla, że nie uważa tych przeżyć za wyjątkowe, że wielu ludzi miało podobne. Przeżycia, których doświadczyła, niewątpliwie są faktem, a jej wspomnienia to relacja naocznego świadka Szoa (po hebrajsku zagłada), które to określenie jest właściwsze zdaniem Trudy Rosenberg niż powszechnie używany wyraz Holokaust. Ten ostatni odnosi się bowiem również do kataklizmów, takich jak wybuch wulkanu, powódź lub trzęsienie ziemi. Natomiast Szoa to efekt ludzkich zamiarów i czynów.

Dr Hanna Fedorowicz jest zawodowym mediatorem, trenerem, wykładowcą, a zarazem matką pięciorga dzieci. Urodziła się w Kanadzie w patriotycznej rodzinie polskiej.

Na Uniwersytecie McGill w Montrealu odbyła studia w zakresie mediów i komunikacji społecznej, doktorat uzyskała na Uniwersytecie Salzburskim. Od dwudziestu lat mieszka w Austrii i tu założyła Europejski Instytut do spraw Rozwiązywania Konfliktów w Społeczności (European Institute for Community-Based Conflict Resolution – cbcr.eu). Specjalizuje się w procesach grupowych w kontekście konfliktów między grupami tożsamościowymi.

Każdy z nas ma swoją pamięć – to dzięki niej wiemy, kim jesteśmy. Ale czy istnieje jakieś My, które swoją tożsamość również buduje na pamięci? A jeśli tak, to czy pamięć owego My, pamięć zbiorowa, składa się z pamięci indywidualnych, autobiograficznych?

To byłoby zbyt proste. Tak jak zbiorowość nie jest wyłącznie sumą jednostek, tak samo pamięć zbiorowa nie może być sumą jednostkowych pamięci. Istnieją wprawdzie pewne analogie, lecz mogą one posłużyć tylko jako wskazówki do badania tego złożonego zjawiska, interesującego zarówno dla psychologów, jak i dla historyków, antropologów, socjologów czy literaturoznawców.

Zagadnienie pamięci zbiorowej ma więc charakter interdyscyplinarny. Przedstawiciele różnych dziedzin szukają odpowiedzi na pytanie, co owa pamięć zawiera, jakie informacje trafiają do jej zasobów, a jakie z niej znikają – lub są wymazywane. Z pamięcią zbiorową łączą się bowiem pewne procesy: jej formowania, zniekształcania, a nawet zawłaszczania.

To, do jakiej pamięci się odwołujemy – czy tej, która gloryfikuje naszą przeszłość, celebruje męczeństwo i chwali dokonania, czy może tej, w której obraz naszej wspólnoty jest nieco mniej idealizowany – wywiera istotny wpływ na to, jak traktujemy samych siebie, a także innych ludzi, tych, którzy tworzą odrębne zbiorowości. Znacząco wpłynie też na naszą przyszłość, którą dopiero zbudujemy.

Książka Tomasza Maruszewskiego jest cennym źródłem wiedzy psychologicznej nie tylko o tym, jak tworzy się i jak funkcjonuje pamięć zbiorowa, lecz przede wszystkim o tym, w jaki sposób jest użytkowana w społecznej codzienności. Ma to szczególne znaczenie w społeczeństwach trapionych przez konflikty światopoglądowe czy polityczne, bo skonfliktowane strony tworzą odmienne wersje zbiorowej pamięci dotyczącej tych samych faktów, zdarzeń czy idei. Zrozumienie istoty wielu konfliktów społecznych jest tym samym niemożliwe bez rekonstrukcji różnych wersji pamięci zbiorowej.

Z recenzji Wiesława Łukaszewskiego

Książka podejmuje ważne zagadnienie relacji między pamięcią jednostki, zwłaszcza autobiograficzną, a pamięcią zbiorową. Ta ostatnia często bywała i wciąż bywa przedmiotem rozważań historyków i socjologów, jak również politologów i antropologów kulturowych. Ale zarówno ich pojmowanie, jak i sposoby badania stosowane w tych dziedzinach wiedzy albo w ogóle ignorowały osiągnięcia psychologii akademickiej, albo też czerpały z niej bardzo selektywnie. Tomasz Maruszewski, wychodząc od ustaleń swojej nauki dotyczących funkcjonowania pamięci jednostkowej, twórczo porównuje ją z pamięcią zbiorową. Znajduje wiele podobieństw między nimi, ale też znaczące różnice.

Z recenzji Macieja Dymkowskiego

Tomasz Maruszewski – profesor psychologii, wybitny badacz pamięci autobiograficznej, od pewnego czasu zajmuje się też pamięcią zbiorową. Pracuje na Wydziale Zamiejscowym Uniwersytetu SWPS w Sopocie. Specjalizuje się w psychologii poznawczej, ale w kręgu jego zainteresowań badawczych znajdują się również zagadnienia z pogranicza psychologii poznawczej i psychologii emocji, takie jak poznawcza reprezentacja emocji. Autor Psychologii poznania i Pamięci autobiograficznej, współautor monografii Emocje – aleksytymia – poznanie (wspólnie z Elżbietą Ścigałą) oraz Psychologii. Podręcznika akademickiego. Opublikował wiele artykułów naukowych, a także prac popularyzatorskich. Ma dwoje dzieci – Joannę i Krzysztofa. Pasjonuje się muzyką barokową i fotografią.

Rok 1999. Ostatni rok przed wkroczeniem ludzkości w nowe tysiąclecie. Mattias przyszedł na świat trzydzieści lat wcześniej, w noc pierwszego lądowania człowieka na Księżycu. Pracuje jako ogrodnik, a jego największym marzeniem jest nieprzeszkadzanie nikomu, pozostanie anonimowym trybikiem w wielkiej maszynerii wszechświata. Od ośmiu lat jest z tą samą dziewczyną, ma pracę, którą kocha, oraz wielkie pudło książek poświęconych podbojowi kosmosu. Ma również przyjaciela, który gra w zespole i właśnie przygotowuje się do koncertu na Wyspach Owczych. Mattias zgadza się towarzyszyć mu w charakterze dźwiękowca. Planuje wrócić do domu po tygodniu, okazuje się jednak, że niewiele trzeba, by wywrócić do góry nogami jego stabilne, zdawałoby się, życie. Wystarczy jedna kropla, by ocean zalał ląd. Minie wiele czasu, zanim Mattias wróci do domu. By to zrobić, musi najpierw zniknąć.

„Ta paradoksalna potrzeba bycia dostrzeganym bez robienia wokół siebie hałasu i zamieszania odróżnia bohatera Harstada od wszystkich innych dręczonych lękami egzystencjalnymi mężczyzn we współczesnej literaturze [...]. To bardzo ambitny debiut”. — „Publisher’s Weekly”

„Surowe krajobrazy i opisy mieszkańców Wysp Owczych odgrywają istotną rolę w poetyckiej opowieści Harstada, na wpół dramatycznej i na wpół komicznej, wykonującej zwroty z każdą kolejną stroną książki, w miarę jak Mattias uświadamia sobie, że nie ma absolutnie żadnej kontroli nad swoim losem. To współczesna saga o pojazdach kosmicznych, lodowych krach i marzeniach o Karaibach, którą czyta się z niezwykłą przyjemnością”. — „Kirkus Reviews”

„Podobnie jak Jonathan Safran Foer, Harstad łączy zabawę formą i wyszukane słownictwo z urzekającą bezpośredniością emocjonalną”. — Dedi Felman, Words Without Borders

„Nie sposób zaprzeczyć, że Johan Harstad ma zupełnie wyjątkowy styl, jednocześnie bardzo konkretny i wzniosły [...]. Umiejętności wyczarowywania historii i konstruowania wokół niej czasu i przestrzeni z taką językową wprawą nie da się nauczyć. Trzeba się z nią urodzić. Krajan Harstada, Knut Hamsun, musi radować się w swoim niebie czy gdziekolwiek jest”. — Jakob Levinsen, “Jyllands-Posten”

Johan Harstad (ur. 1979 w Stavanger) zadebiutował w roku 2001 zbiorem Herfra blir vi bare eldre (Od teraz tylko się starzejemy). W kolejnym roku opublikował zbiór opowiadań Ambulanse (Ambulans), a w roku 2005 ukazała się jego pierwsza powieść, Gdzie się podziałeś, Buzzie Aldrinie. W roku 2009 na podstawie powieści nakręcono serial telewizyjny, w którym, u boku znanych skandynawskich aktorów, występował Chad Coleman. Książka poza Norwegią została wydana w dwunastu krajach.

Johan Harstad jest także dramaturgiem. Jego utwory sceniczne zostały opublikowane w roku 2008 w zbiorze pod tytułem Bsider (Strona B). W tym samym roku Harstad otrzymał posadę dramaturga w Norweskim Teatrze Narodowym. Dwa lata później opublikował dramat Osv. (Itd.), który zebrał świetne recenzje i został nominowany do kolejnej edycji nagród Brageprisen.

Oprócz działalności literackiej Johan Harstad zajmuje się także grafiką, produkcją muzyczną, filmem i fotografią, w ramach prowadzonej przez siebie organizacji pod nazwą LACKTR (znanej także jako The Lacktr Prpgnda Community). Od roku 2002 LACKTR odpowiedzialna jest za projekty graficzne wszystkich książek Harstada ukazujących się w Norwegii. Organizacja ma charakter non profit i współpracuje z wieloma norweskimi pisarzami, muzykami oraz twórcami sztuk wizualnych.

Autor bestsellerowej Potęgi irracjonalności łączy poczucie humoru z ekonomią behawioralną, aby zagłębić się w prawdziwie nielogiczny świat finansów osobistych i pomóc czytelnikom w zrozumieniu, dlaczego podejmują złe decyzje finansowe oraz przekazać im wiedzę potrzebną do dokonywania lepszych wyborów.

• Dlaczego gdy za coś płacimy, często odczuwamy niemal fizyczny ból?
• Dlaczego występowanie w roli własnego agenta nieruchomości może nas słono kosztować?
• Dlaczego czujemy się dobrze, przepłacając za jakiś produkt, tylko dlatego, że już wcześniej zapłaciliśmy za niego za dużo?

W książce Grosz do grosza światowej sławy ekonomista, Dan Ariely, odpowiada na te intrygujące pytania (i na wiele innych), wyjaśniając, w jaki sposób nasze irracjonalne zachowanie często torpeduje nawet najlepsze intencje w sferze zarządzania naszymi finansami. Wraz z komikiem i dziennikarzem ekonomicznym, Jeffem Kreislerem, Ariely zabiera nas w podróż w głąb ludzkiego umysłu, aby pokazać nam ukryte motywy kierujące naszymi decyzjami dotyczącymi pieniędzy.

Ariely i Kreisler analizują szeroki zakres codziennych tematów – od zadłużenia na karcie kredytowej, przez zarządzanie budżetem domowym, po letnie wyprzedaże – aby wykazać, że nasze idee dotyczące dolarów i centów często są błędne i kosztują nas więcej, niż sobie wyobrażamy. Łącząc studia przypadków i anegdoty z praktycznymi wnioskami i poradami, autorzy przedzierają się przez nieświadome lęki i pragnienia leżące u podstaw naszych najgorszych instynktów finansowych i uczą nas, jak zmienić na lepsze nasze zwyczaje związane z pieniędzmi.

Fascynująca, zajmująca, zabawna i ważna – książka Dollars and Sense to dobra inwestycja dostarczająca nam praktycznych narzędzi, których potrzebujemy, aby zrozumieć swoje decyzje finansowe i dokonywać lepszych wyborów, aby mądrzej oszczędzać i wydawać pieniądze, a co za tym idzie – aby lepiej żyć.

Recenzje międzynarodowe:

"Wartościowy przewodnik… Zajmująca i zabawna, pełna anegdot i dobrych rad – ta książka rozprawia się z trudnym tematem, dostarczając nam mnóstwa cennej wiedzy” – „Publishers Weekly”

"Zajmujący przewodnik po sposobach podejmowania decyzji finansowych. (…) Lektura obowiązkowa." – „Library Journal”

"Jeśli chcesz się nauczyć podejmować dobre decyzje finansowe, przeczytaj Grosz do Grosza. (…) Autorzy w błyskotliwy sposób przybliżają czytelnikowi ekonomię behawioralną." – „Washington Post”

"Zaskakująco świeże spojrzenie na przeszkody psychiczne, które utrudniają nam bogacenie się. To jedna z tych nielicznych książek, które sprawiają, że czujemy się dużo mądrzejsi, a jednocześnie dostarczają nam praktycznych wskazówek, dzięki którym możemy ulepszyć swoje codzienne życie." – Business Insider’s Best Business Books of 2017

Dan Ariely jest profesorem psychologii i ekonomii behawioralnej na Uniwersytecie Duke oraz założycielem i dyrektorem Center for Advanced Hindsight (Centrum Zaawansowanej Wiedzy po Fakcie). Jest autorem oraz bestsellerów „New York Timesa”: Potęga irracjonalności i Szczera prawda o nieuczciwości.

Jeff Kreisler jest laureatem nagrody imienia Billa Hicksa za skłaniającą do refleksji twórczość komediową, autorem bestsellera Get Rich Cheating, współtwórcą programu telewizyjnego The War Room with Jennifer Granholm i gospodarzem audycji radiowych. Występuje regularnie w programach stacji MSNBC, CNN, Current TV oraz Sirius/XM, jest producentem wykonawczym TheFinalEdition.com i The Final Edition Radio Hour. Pisze dla Comedy Central, IFC oraz TheStreet.com.