"Aktorki: portrety" to nie tylko szansa na przypomnienie najważniejszych rozdziałów historii polskiego teatru i kina, ale też możliwość odkrycia prawdziwego oblicza niezwykłych kobiet, które często okazują się o wiele bardziej intrygujące niż odgrywane przez nie bohaterki. W rozmowach z Łukaszem Maciejewskim najwybitniejsze polskie aktorki zdradzają kulisy swojej kariery, dzielą się wspomnieniami, szczerze opowiadają o wzlotach i upadkach.

PERFORMATIVE ASPECTS OF ART The concept of performativity has been usually evoked in the discussions on the philosophy of language and the reflection on theatre and performance art. However, in recent years there have been some attempts to broaden its scope. The theoretically inclined researchers have been working out the main assumptions of the aesthetics of performativity. These are claimed to include the challenging of the boundaries of artistic disciplines, and emphasizing the active role of the recipients, for whom the art works become events developing in consequence of their actions. Besides those attempts to grasp the theoretical consequences of “the performative turn”, one should also note some very interesting practical analyses, employing the theory in the discussion on concrete works from different domain of art. It appears that one can discover transformational potential, focus on change rather than just existence, even in the domains traditionally regarded as “artifactual” (painting, sculpture, installations). The planned volume of “Art Inquiry” will be devoted to the reflection on both directions of expansion of the concept of performativity. We would like the authors to consider its general significance for aesthetics and for the theory of various domains of art. We also hope that they will show the changes occurring when its unique perspective is adopted in the discussion on both theatre, paratheatrical experiments, and film, and the domains which have traditionally emphasized the role of the artistic artifact. The title of this volume invites questions about the possible scope of performativity and its kinds. PERFORMATYWNE ASPEKTY SZTUKI Zagadnienie performatywności podejmowane było najczęściej w rozważaniach z zakresu filozofii języka oraz w refleksji nad teatrem i sztuką performance. W ostatnich latach zauważyć można jednak próby jego rozszerzenia. Z jednej strony zmierzają one do wypracowania założeń estetyki performatywności. Wśród jej cech wskazywane jest kwestionowanie granic poszczególnych dziedzin artystycznych, zaakcentowanie aktywnej roli odbiorców, dla których utwory stają się wydarzeniami rozwijającymi się w wyniku ich działań itd. Oprócz prób sformułowania teoretycznych konsekwencji „zwrotu performatywnego” zauważyć można także bardzo interesujące konkretne analizy polegające na uwzględnieniu właściwych dla niego założeń przy rozważaniu dokonań z różnych obszarów sztuki. Okazuje się, że nawet w obszarach twórczości uważanych tradycyjnie za „wytwórcze” (malarstwo, rzeźba, instalacja) odkryć można aspekty transformacyjne, zakładające nie trwanie, a przemiany. W najnowszym tomie „Art Inquiry” przewidywane jest rozważenie obu zasugerowanych wyżej obszarów ekspansji idei performatywności. Z jednej strony rozważone mają być jej ogólne konsekwencje dla estetyki i teorii różnych dziedzin sztuki. Z drugiej, pokazane zmiany występujące, gdy właściwy dla niej punkt widzenia zostanie uwzględniony zarówno w obszarze refleksji teatralnej, parateatralnej, filmowej, jak w dziedzinach, w których tradycyjnie akcentowano rolę wytwarzanego przedmiotu (dzieła). Tytuł tego tomu ma właściwie charakter pytania o możliwy zakres performatywności i jej odmiany.

Kazimierz Kutz ostatnie lata życia poświęcił na pisanie autobiografii - wiedząc, że pozostał jedynym świadkiem, który może pewne historie opowiedzieć. Odkrywa w niej swoje tajemnice, kreśli (nierzadko złośliwe) portrety kolegów filmowców, smakowicie plotkuje o szalonych wyjazdach do Wenecji w towarzystwie Elżbiety Czyżewskiej, o tym, jak na planie "Soli ziemi czarnej" plemię lokalnych statystów próbowało krzepić go denaturatem, jak zainspirował Jeremiego Przyborę do napisania słynnej piosenki. Książka Kutza, pełna fascynujących wspomnień o początkach łódzkiej Szkoły Filmowej, pierwszych głośnych filmach zrealizowanych przez jej absolwentów i grach toczonych z władzą, jest także historią polskiej kinematografii. Opowiedzianą niepowtarzalnym językiem, z perspektywy bardzo prywatnej, obfitującą w skandale, pikantne anegdoty zza kulis i malownicze ekscesy obyczajowe. Reżyser z autoironią i odwagą podsumowuje ponad pięćdziesiąt lat swojej pracy twórczej, opowiada, jak wyrwał się ze "śląskiego chomąta", by zostać twórcą filmowego mitu ukochanego Śląska, jaką cenę płacił za swoje wybory i co dawało mu siłę w podążaniu własną artystyczną drogą.

To nie jest biografia. Nie ma tu dat, nie ma chronologii, nie ma ku pamięci. To zaproszenie do świata lirycznej komediantki Krystyny Sienkiewicz. Cudownej, magicznej, pełnej urody przestrzeni wrażeń i odczuć wartych zapisania i zapamiętania. To podróż po życiowych drogach i bezdrożach pamięci, po pięknej krainie zdobionej wyjątkowym gustem i talentem. A raczej wieloma talencikami. To również manifest urody życia. Głośny manifest umiejętności cieszenia się z rzeczy małych i dużych, radzenia sobie w każdych okolicznościach i postrzegania wszystkiego w jasnych barwach. To zachęta do czerpania z życia pełnymi garściami i tworzenia własnego, niepowtarzalnego świata, w sobie i wokół siebie. Lekcja pokory i umiejętności dzielenia się radością i wiarą. To zaklęty w opowieściach balsam dla tych, którzy kiedykolwiek choć przez chwilę stracili nadzieję i zawahali się. A wszystko podane w sposób, w jaki Krystyna Sienkiewicz patrzy na świat i ludzi - dowcipnie, inteligentnie, czasem komicznie, innym razem tragikomicznie, a kiedy trzeba melancholijnie i lirycznie.

Pierwsza tak szczera rozmowa z popularnym aktorem i reżyserem, naszpikowana słodko-gorzkimi refleksjami i błyskotliwymi puentami. Lubaszenko wraca nie tylko do swoich największych życiowych i zawodowych sukcesów, ale rozlicza się też z porażkami. Opowiada o trudnej walce z depresją, otyłością i alkoholizmem, wspomina dawne miłości i nawiązuje do nie zawsze łatwych relacji z ojcem, aktorem Edwardem Lindem-Lubaszenką. Panorama polskiego kina ostatnich lat, barwne towarzyskie anegdoty przeplatane wnikliwymi życiowymi i filmowymi obserwacjami, bohater tego wywiadu cierpi bowiem na potrzebę dygresji. Ale spokojnie, tym razem można się mazać. Chłopaki niech płaczą!

Autor analizuje antyczne, renesansowe oraz klasycystyczne działania widowiskowe oraz bada zależność między tymi działaniami a rozwojem nauk o człowieku. Prezentuje stosunek do ciała i jego funkcji w zachodniej myśli filozoficznej, a także w naukach medycznych i innych. Pokazuje, jak kształtowała się koncepcja "ciała widowiskowego", na którą miały wpływ determinanty kulturowe i religijne danych epok, poglądy wybitnych twórców teatralnych oraz liczne przemiany społeczne i polityczne. Wreszcie dla podkreślenia cech charakterystycznych zachodniego sposobu myślenia zestawia teorie europejskie z azjatyckimi. Jean-Marie Pradier – francuski psycholog i teatrolog, jeden z najwybitniejszych współczesnych teoretyków sztuk widowiskowych, prekursor podejścia multidyscyplinarnego w badaniach nad teatrem. W latach 90. XX w. powołał do życia etnoscenologię. Wykładał na uczelniach całego świata, m.in. w Tuluzie, Istambule, Nowym Jorku, Perugii, Salwadorze w Brazylii i Paryżu.

Cieszyński Almanach Pedagogiczny jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom 6 Almanachu na temat Miejsce jako wartość kulturowa prezentuje rozważania pedagogiczne, kulturalne, społeczne nad zagadnieniem miejsca i jego wymiaru symbolicznego, kulturalnego i społecznego. W części recenzje omówiono publikację Józefy Bałachowicz, Ireny Adamek (red. naukowa), Kreatywność jako wymiar profesjonalizacji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2017, s. 264. Całość zamyka Kronika, w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. Almanach (Tom 6) jest skierowany do teoretyków i praktyków aksjologii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych wychowawczymi i kulturalnymi aspektami pedagogiki. Publikacja jest adresowana do szerokiej rzeszy nauczycieli, badaczy, animatorów kultury. Monografia może stanowić źródło inspiracji do ciekawych propozycji i badań nad wartościami symbolicznymi, kulturowymi i społecznymi miejsca w naszym życiu indywidualnym oraz zbiorowym.

Książka przedstawia postać niezwykłego tancerza i choreografa, który dokonał rewolucji w polskim balecie i założył w Poznaniu autorski zespół – Polski Teatr Tańca. Był artystą wszechstronnym: tworzył również choreografie do oper, układał ruch sceniczny w teatrach dramatycznych, wreszcie reżyserował opery, dramaty, a nawet filmy baletowe. Kiedy po pięciu latach spędzonych we Francji wrócił w 1963 roku do Poznania, stał się idolem nie tylko uczniów szkoły baletowej, ale i Polaków. Szokował fryzurą, strojem i – jak się wkrótce miało okazać – tańcem. Pierwsza premiera zrealizowana w Operze Poznańskiej zarówno zbulwersowała, jak i wzbudziła podziw krytyki oraz publiczności. I tak było przez całą jego karierę, aż do 1985 roku, kiedy to na Łódzkich Spotkaniach Baletowych publiczność wygwizdała spektakl „Ostatnia niedziela”. Conrad Drzewiecki budził zachwyt i kontrowersje. Nie pozostawiał ludzi obojętnymi wobec jego dokonań artystycznych. Zapraszał do współpracy wybitnych twórców, tworzył choreografie do muzyki, która – jak się wydawało – nie nadawała się do tańca. Tancerze byli w niego zapatrzeni, choć czasami także go nienawidzili. Stefan Drajewski kreśli barwny portret artysty na podstawie recenzji i dokumentów, wypowiedzi samego Conrada Drzewieckiego, wspomnień oraz anegdotycznych opowieści tancerzy i współpracowników.

Biografia człowieka, który został legendą. Było ich dwóch. Pierwszego znają wszyscy: „polski James Dean”, największy gwiazdor filmowy epoki, obiekt westchnień tysięcy kobiet. Kultowy Maciek Chełmicki w "Popiele i diamencie". Ginie pod kołami pociągu, dzień po otrzymaniu propozycji zagrania w amerykańskiej telewizji. Drugiego znali nieliczni: chłopak z nerwicą natręctw i kompleksami na punkcie swojej sylwetki, z marną dykcją i kiepską pamięcią. Jego zmagania z własnym mitem, których ofiarą padają żona i syn, trwają aż do tragicznego końca. Dorota Karaś z reporterską dociekliwością przygląda się obu obliczom Zbyszka Cybulskiego. Jako pierwsza opisuje dzieciństwo, o którym on sam nie mógł mówić w powojennej Polsce. Odsłania kulisy działalności legendarnego teatrzyku Bim-Bom i powstawania najsłynniejszych filmów tamtej epoki. Przede wszystkim jednak pyta o cenę sławy i o to, co naprawdę zabiło Zbyszka Cybulskiego.